Sipas një studimi më tëfundit një përzierje vendeshmë të vogla të drejtuara nga Zelanda e Re, Vietnami, Tajvani, Tailanda, Qipro, Ruanda dhe Islanda, renditen si10 vendet epara tëbotësqë e menaxhuan mëmirëreagimin e tyre ndajCovid-19.
Në studiminebotuar nërevistën BMJ,drejtuesi i studimit tëUniversitetit Flinders, Fran Baum,iu bashkuaekspertëvenga e gjithë bota,për tëreflektuar mbiparashikimet e Indeksit Global të Sigurisë Shëndetësore (tetor 2019) në rastin e një emergjencetë shëndetit publik.
Së bashku me Australinë, Letoninë dhe Sri Lankënsi vendet me reagimet më tëmira, lista nxjerr në pah disa nga 10 shkaqet kryesore, sepërse disa vende ishin të suksesshmedhe disajo nëfrenimin epandemisësëCovid-19 gjatë vitit të kaluar.
SHBA-ja,Britania e Madhe, Holanda, Australia, Kanadaja, Tajlanda, Suedia, Danimarka, Koreja e Jugut, Finlanda (Franca, Sllovenia dhe Zvicra), u renditën si “mëtë përgatiturat”
në indeks.Ndërsa vendet me të ardhura të larta,raportojnë një rezultat mesatar prej 51.9pikësh(nga 100të mundshmet), indeksi tregon se bashkërisht, gatishmëria ndërkombëtarendaj epidemive dhe pandemive mbetet shumë e dobët, vënë dukje studimi.
“Tani ne i dimë10faktorëqëkontribuan që indeksi të mos parashikontedot reagimet e një vendi,përfshirë anashkalimin e fuqisë që kanë kontekstetpolitike, ekonomike,sociale, si dhe roliishoqërisë civile-sidomosnë vendet e zhvilluara perëndimoresi SHBA-ja dheBritania”-thotëprofesori Baum, nga Instituti Sauthgejt për ShëndetësiShoqëri dhe Barazi në Universitetin Flinders.
Dhjetëvariablat e identifikuara në studimin e ri janë:
1. Konsideratë e kufizuar e globalizimit, gjeografisë dhe qeverisjes globale. Për shembull, kombet ishulloresi Australia, Zelanda e Re dhe vendet e tjera të Paqësorit,mund të përgatiten të menaxhojnë më mirëpandemitësesa organizatat rajonale siç është BE-ja.
2. Paragjykimi ndaj vendeve me të ardhura të larta. Pandemianxori në pah kontrastet midis masave tëbio–sigurisë në vendet me të ardhura të larta,dhe aftësisë së tyre reale për tënxiturpjesëmarrjen e komunitetit nërespektimin e masave tëparandalimit dhe kontrollit.
3.Dështimi për të vlerësuar si duhet kapacitetet esistemit shëndetësor.
4. Roli i udhëheqjes politike. Nën kushtet e pandemisë, a ekuptojnë udhëheqësit dhe a e menaxhojnë sëmundjen infektivebazuar në provat shkencore? Për shembull,kryeministrja e Zelandës së Re Xhakinta Ardern ishte e qartë dhe e prerë, duke pasurnjë rezultat shumë më të mirë sesa parashikohej në indeks.
5. Konteksti i sistemeve politike, shoqërore, kulturore dhe financiare të vendeve. Për shembull, SHBA-ja, Belgjika, Australia dhe Afrika e Jugut, kanëpasur përgjigje të nivelefederale, por veç e veçpatënpërgjigje dhe rezultate krejt të ndryshme ndaj pandemisë.
6. Kufijtë e sistemit shëndetësor kombëtar, nuk kanë qenëgjithmonë të ndërlidhura si një faktor parashikues. Për shembull, vendet me të ardhura më të ulëta si Ruanda dhe Vietnami,patën rezultate më të mira, ndoshtapër shkak të alokimit më të mirë të burimeve të kufizuara.
7. Pandemiaitheksoi pabarazitë e mëparshme shëndetësore dhe sociale në disa vende me të ardhura të larta,si Britania e Madhe dhe SHBA-ja, ku grupet etnike në pakicëpërjetuanmë shumë dëme ngaCovid-19.
8. Indeksi nuk parashikoi efektet e ndryshimeve në dispozitat e sigurimeve shoqërore për një epidemi të zgjeruar.
9.Nuk u vlerësua kapaciteti civil për një përgjigjendaj pandemisë. Për shembull, rrjetet e veprimitnë komunitet në Afrikën eJugut në Kejptaun, po punojnë për të amortizuarpasojat e bllokimit dhe për të zvogëluar transmetimine virusit në komunitet.
10. Një hendek midis kapacitetit dhe përdorimittë tij. Për shembull, ndërhyrja politike në SHBA ebllokoipunën e Qendravepër Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve,qëzakonisht hartojnë nëmënyrën e duhur dheuniformeprograme të avancuara të trajnimit mbi epidemiologjinë. / Eurekalert – Bota.al
