Shkruan: Annamaria Testa
Është tashmë një skemëklasike:në janar bëjmënjë listë me objektiva, shpesh duke u zotuartëarrijmë synimetë rëndësishme. Dhe pas disa muajshiharrojmëato.Lajmi është se përpjekja përtë bërë gjëra të mëdha,është një ide më pak e mirë nga sa besohet zakonisht.
Dhe nuk është një ide e mirë, pasithjesht nuk funksionon.Këtë e konfirmon edhe “Harvard Business Review”,në një shkrim me titull:“Për të arritur rezultate të shkëlqyera, fillojeni me zakonetevogla. “Ok, po çfarëështësaktësisht një zakon? Dhe si funksiononai?
Rutinat dhe aftësitë e konsoliduara
Ne e quajmë“zakon”një sjelljeose një proces mendimi,qëpasi ekemipërsëriturshumë herë,naështë bërëdiçkaautomatike. Dhe që në të njëjtin kontekst, ne priremi t`akopjojmë me lehtësi, madje pa pasur nevojëqëtë vendosim, shpesh në mënyrë të pavetëdijshme.
Për shembull një zakon mund të jenëgjestetqë kryejmë për higjienën e përditshme, osetë ulurit gjithnjënë të njëjtin vend kur jemi në tavolinën e ngrënies. Ose tëdrejtosh makinën duke ndërruar marshinnë kohën e duhur. Në fakt, duket se 45 përqind e aktiviteteve që bëjmë çdo ditë (përfshirë emocionet dhe mendimet) janëzakone.
Në thelb, zakonetjanërutina ose aftësitëkonsoliduara. Ata janë të qëndrueshme.Formohen ngadalë (mesatarishtpër66 ditë),dhe zhdukenpo aq ngadalë. Ato aktivizohen përmes një cikli zakonor,qëpërfshin3elementë: gjendjen kontekstuale në të cilën ne përdorim“pilotinautomatik”, sjelljen specifike që ne aktivizojmënë njëgjendjetë caktuar, avantazhin ose kënaqësinë qëeaktivizon atë sjellje.
Gjithashtu, neduhet t’i marrim parasysh këto3elemente kur duamqëtë ndryshojmë një zakon të vjetër,apotëzhdukimnjëzakontë dëmshëm.Të kesh zakone duketdiçka emërzitshme. Disa mund të kujtojnë gjithashtu poezinëeMarta Medeiros e cila fillon kështu:“Vdes dalëngadalë/ai që bëhet skllav i zakonit”.
Megjithatë, vini rese Medeiros dënon në fakttëqenitskllevër të zakonit.Qëështëdiçkaendryshmengacilësimi sizakon i kryerjes së detyrave rutinëqë janëpashmangshme, nënjëmënyrë të tillë që të mos jesh i detyruar të investosh gjithmonëmbito burime të reja njohëse. Dhe për t’irezervuar vëmendjen tonë të pakëtetë çmuar detyravetëtjera, më të rëndësishme,që kërkojnë më shumë angazhim dhe që janëmëshumëshpërblyese.
Ekziston vetëm një mënyrë, përmes së cilësmund të na “robërojnë”zakonet. Dheështë më mirëqëtë jemi të kujdesshëm:kjo ndodh kur ajo që bëjmë zakonisht,shndërrohet në njëllojautomatizmi, të gjestit apo mendimit, nga i cili nuk mund të shpëtojmëdotmë.
Në këtë kuptim,dukuria eqëndrueshmërisë funksionale është emblematike:ne jemi mësuar t`apërdorim një objekt (për shembull, një kapëse letrash) në një mënyrë të caktuar, saqë as nuk mund t`a imagjinojmë të jemi në gjendje t`a përdorim atë ndryshe.Ndaj nuk është për t’u habitur,qënjë nga testet më të thjeshta dhe të njohura të kreativitetit ka të bëjëpikërishtmeshpikjen e sa më shumë përdorimeve alternative për një mjet të zakonshëm,si një tullëapo edhenjë kapëse letrash.
Pesë hapa
Tani, le të kthehemiaty ku e nisëm. Sipas“Harvard Business Review”,përveç kursimit tëaftësivenjohësedhe vëmendjes,kultivimi i zakoneveka një përfitim të rëndësishëm të shtuar. Bëhet për ndryshimin ose përmirësimin e sjelljeve tona.
Dhekjo gjëka të bëjë me faktin,seshumë shpesh nedështojmë pikërishtpasipretendojmë t`a bëjmëdiçka në një mënyrëshumëtëpapritur, dhe shumë radikale.Kështu, shkruan HBR,“njeriu që nukështë marrë asnjëherë me ushtrime fizike,synon të bëjë gjimnastikë të paktën gjysmë ore çdo ditë, gruaja qërri pas internetitderi në mesnatë, i vë vetes si objektiv tëlexojë çdo natëtë paktën 1 orë,para se të flejë në gjumë, aponjeriu që sapo karrufiturnjë ëmbëlsirë të dytë,synon tëheqë dorëmenjëherënga konsumi i çdolloj ëmbëlsire”.
Kur mendojmë në këtë mënyrë, rrezikojmë të dekurajohemishumëshpejt,dhe të ekspozohemi ndaj zhgënjimit. Qëllimet e mëdha kërkojnëedhe njëpërpjekje të madhe, qëndrueshmëri, sidhe përkushtim total.Ështëmëmirë t’iafillosh me zakonet e vogla:gjëra të vogla që bëhen lehtë, të cilat mund të jenë pjesë e një qëllimi më të madh.Edhe kjogjëgjithashtu nuk është e lehtë,pasindryshimi i sjelljeve tëkonsoliduaranuk është kurrëi lehtë.Gjithsesi,shumë mëelehtë sesa të revolucionarizosh gjithçka me një lëvizje.
Ai mund tërealizohet përmes 5 hapave. Nëse mbanimend atë qëthamëmë lart në lidhje me formimin e zakoneve, e kuptonise këto nuk janë vetëm sugjerime të arsyeshme, por të shkëlqyera.
Sëpari:identifikoni një detyrë shumë, shumë të vogël. Aqtëvogël sa që kërkon vërtet përpjekje minimale,dheqëmund tëkryhetnë një kohë shumë të kufizuar (shembulli i HBR: lexoninganjë paragraf çdo natë. Ose:bënivetëmnjëpompëçdo mëngjes).
Së dyti:përfshijeniatë detyrë në një rutinë tashmë tëkonsoliduar. Për shembull:lexojeni atë paragraf saposhtrihet në shtrat. Ose gjatë larjes së dhëmbëve. Ose bëni njëpompëpara se të vishni çorapet.
Së treti:merrni parasysh të gjithaherët qëe kryenidetyrën tuaj.Mjafton vetëm pak sekonda.
Së katërti:Mosunxitoniqëtështoni vrullshëmpërpjekjettuaja,thjesht shtojini ato gradualisht.Së pesti:Angazho një ose më shumë miq në këtë sfidë të mikro-zakoneve.
Natyrisht, egjithë kjonuk do të thotë se nuk ia vlen të vendosësh qëllime në një nivel individual ose kolektiv.Atona ndihmojnë të kuptojmë drejtimin e duhurse ku duhetecur. Por janë zakonet që ndihmojnë të arrinivërtetatje,dhe atondërtohenhap pas hapi. /“Internazionale” – Bota.al
