E ndërtuar në vitin 1928, lulishtja e Çelepiasit u ngulit për dekada në identitetin e banorëve të qytetit të Beratit, por një projekt i kushtueshëm prej 654 mijë eurosh në kuadër të Rilindjes Urbane rrafshoi pishat shekullore dhe lulet dhe i zëvendësoi kujtimet e banorëve me gurë dhe rrugica betoni.
Stavri Toli e vizitoi për herë të parë Beratin kur ishte 5 vjeç dhe shoqëronte gjyshin tregtar. I moshuari kujton thuajse shtatë dekada më vonë se i mbeti në atë kohë ndër mend një lulishte me pisha të gjata, lule dhe pistë vallëzimi, ku fëmijët luanin dhe të rriturit kalonin mbrëmjet e tyre.
‘Mbaj mend që lulishtja ishte gjëja më e bukur e qytetit, e gjelbëruar, me lule pa fund, me stola, me lodra për fëmijë, me pistë kërcimi,” kujton 74-vjeçari për BIRN.
Tani pensionist, Stavri Toli bashkë me mikun e tij Qirjako Dorri kalojnë çdo ditë kohën në të njëjtin vend, në atë që njihet si lulishtja “e Çelepiasit”, por asgjë rreth e rrotull nuk ngjason më me kujtimet e gjalla të fëmijërisë.
E ngulitur thellë në identitetin e qytetit të Beratit, lulishtja “e Çelepiasit” në lagjen “Dëshmorët e Kombit” u krijua në vitin 1928 mbi një sipërfaqe toke ku më parë kishin qenë varrezat e myslimanëve. E ndërtuar me drurë dekorativë, lule shumëngjyrëshe, pistë vallëzimi dhe një fushë tenisi, ajo u kthye shumë shpejt në zemrën e qytetit dhe është fiksuar në fotografitë dhe kujtimet e shumë brezave të rritur në Berat.
Lulishtja u ruajt edhe gjatë komunizmit me përjashtim të dy tyrbeve dhe mekamit-që siç kujton studiuesja dhe koleksionistja e fotografisë, Parashqevi Sahatçi, u prishën në vitin 1967-kur Shqipëria e shpalli veten shtet ateist. Një objekt tjetër kulti u përdor si klub deri në vitet ’90 dhe më pas u la në harresë.
“Kjo hapësirë ishte pjesë e modernizimit të qytetit të Beratit…Në atë kohë nuk kishte në Berat vende dëfrimi, shëtitjeje apo kopshte popullore ndaj dhe ndërtimi i lulishtes u diktua nga koha”, thotë Sahatçi për BIRN.
Lulishtja i mbijetoi edhe trazirave të dhunshme të vitit 1997, por një investim i realizuar gjatë vitit 2015 si pjesë e projektit të Rilindjes Urbane e transformoi totalisht atë, duke e zhveshur nga pishat shumëvjeçare, hapësirat e gjelbra dhe lulet brenda saj.
Projekti për rikualifikimin dhe rikonstruksionin e parkut “Dëshmorët e Kombit” kushtoi 81.2 milionë lekë [654 mijë euro] dhe u financua nëpërmjet vendimit të Komitetit të Zhvillimit të Rajoneve si pjesë e programit Infrastruktura Vendore dhe Rajonale.
Punimet nisën në prag të fushatës për zgjedhjet lokale të qershorit 2015 nga kompania “Salillari”, ndërkohë që projekti parashikonte sistemimin e trotuareve, kanalizimin e ujërave, vendosjen e stolave dhe ndërtimin e një shatërvani në qendër të parkut. Por dhjetë ditë pas nisjes së punimeve, banorët e lagjes protestuan dhe denoncuan dëmtimin e pishave dhe gërryerjen e rrënjëve të tyre.
“Ne këtu qëndrojmë gjithë paraditen, çdo ditë në lulishte dhe kur u bënë punimet këtu ishim. Pamë se si u gërmua aq shumë afër pishave sa njëra ra, të tjerat u thanë,” thotë Qirjako Dorri ndërsa qëndron ulur në njërin prej stolave të parkut.
“Dolën shokët tanë në televizor në atë kohë, të gjithë ngritëm zërin se pishat u prekën nga rrënjët dhe se do të thaheshin, por askush nuk na e vuri veshin ne pleqve,” shton ai.
Pishat shekullore u kishin rezistuar kohëve, por 13 prej tyre nisën të thaheshin pas dëmtimit të rrënjëve nga gërmimet.
Më 6 korrik 2017, Zyra e Shërbimeve dhe Emergjencave Civile pranë Bashkisë së Beratit, në bashkëpunim me specialistët e gjelbërmit morën vendimin për të prerë shtatë nga pishat e thara për të shmangur ndonjë rrezik të mundshëm në jetë njerëzish.
Për studiuesin dhe njohësin e bimëve, Demokrat Keli tharja e pemëve ishte e paralajmëruar.
Me të u bashkuan organizatat mjedisore, shoqëria civile dhe banorë të lagjes, por alarmi ra në vesh të shurdhër dhe punimet vazhduan rrugën e tyre.
“Pisha ka rrënjë shumë të thella dhe dihet që ushqimin e merr pikërisht nga rrënjët e saj. Në momentin që rreth rrënjëve gërmohet, punohet pa asnjë kriter, pema tronditet dhe nuk ushqehet më, kështu ajo nis të thahet,” tha Keli për BIRN.
Ish-kryebashkiaku i Beratit, Fadil Nasufi i cili ka firmosur kontratën e projektit i tha BIRN se kompania sipërmarrëse ishte gjobitur në vitin 2015 për dëmtimin e një peme.
‘Në vitin 2015, firma sipërmarrëse u gjobit me një gjobë, pasi gjatë punimeve një pemë u rrëzua,” kujton Nasufi, i cili e dorëzoi mandatin po në vitin 2015.
Për dëmet e tjera mjedisore që pasuan punimet u mbyllën sytë dhe sot projekti konsiderohet një çështje e mbyllur nga bashkia e Beratit.
Tharja e pishave është shqetësimi kryesor, por jo i vetëm që banorët e Beratit kanë me parkun e ri të bashkisë.
Një shatërvan dikur plot hijeshi dhe me ujë në qendër të saj u zhduk gjithashtu, ndërsa zëvendësuesi i premtuar gjatë prezantimit të projektit në video 3D është sot një vaskë betoni e mbushur me pluhur, që s’u vu kurrë në punë.
Frekuentuesit e parkut nuk mësohet dot gjithashtu me zbrazëtinë që la pas mungesa e luleve apo e lodrave për fëmijë- çka e bënin lulishten të veçantë që prej krijimit të saj në vitin e largët 1928.
Por miqve pensionistë, Stavri Toli dhe Qirjako Dorri u mbetet të ngushëllohen me kujtimet e tyre.
“Pishat e thata vazhdojnë të na bëjnë hije, por këtu nuk ka më asnjë një lule, as shatërvan, as lodra për fëmijët. Vetëm pllaka, gurë dhe bar,” përfundoi Toli për BIRN.
Loading ...
