Ambiciet e Borrellit dhe të Lajçakut për arritje të marrëveshjes gjithëpërfshirëse, finale, ligjërisht obliguese, që do të zgjidhte të gjitha çështjet e hapura, nuk janë asgjë e re. Të njëjta ambicie BE-ja ka pasur edhe para 9 vjetësh, edhe para 5 e edhe para dy vjetësh. Dallimi më i madh është se tash duket se nga niveli më i lartë Gjermania dhe Franca janë të angazhuara që të arrihet marrëveshja. Prandaj edhe suksesi varet nga këto dy shtete më shumë sesa nga zyrtarët e lartë të BE-së. Por edhe Gjermania, edhe Franca duhet ta kenë të qartë se cili është qëllimi final
Shkruan Augustin Palokaj
Situata në Kosovë dhe ajo në Serbi është më pak e favorshme për arritjen e një marrëveshjeje finale në dialogun i cili po zhvillohet me lehtësimin e BE-së. Madje situata është e tillë, saqë do të ishte më e logjikshme sikur dialogu të shtyhet edhe për një kohë. Pasi është humbur aq shumë kohë nuk do të duhej nxituar tash. Kosova dhe Serbia po përballen me rritje dramatike të rasteve të infektimeve me virusin Korona. Në Serbi po protestohet kundër presidentit Vuçiq për shumë arsye. Disa kërkojnë që të mos e njohë Kosovën, të tjetër që të mos lejojë rrjetin 5-G, dikush tjetër kërkon më shumë demokraci, largimin e tij nga pushteti. Në Kosovë, Qeveria nuk e ka më as shumicën parlamentare pas vete e lëre më shumicën e qytetarëve. Nëse nuk arrin ta përfshijë edhe PDK-në në pushtet, Qeveria, sa i përket dialogut, nuk mund të thotë se e ka as shumicën në Kuvendin e Kosovës. Disa deputetë nuk janë në gjendje të marrin pjesë në seanca, sepse janë infektuar. Sikur të vlenin masat që të vetizolohen edhe kontaktet e atyre që janë infektuar, gjysma e deputetëve të Kuvendit të Kosovës do të duhej të vetizolohej së paku për dy javë. Po ashtu, edhe njerëz nga Qeveria, e ndoshta edhe vetë kryeministri Hoti. Nuk dihet sa afër ka qenë ai me të infektuar, qoftë ai shefi i tij partiak Isa Mustafa apo ndokush tjetër.
Edhe po të mos ishte kjo, fakti se Lista Sërpska, partner nga votat e të cilit varet edhe shumica parlamentare, e sheh Aleksandar Vuçiqin e jo Avdullah Hotin si përfaqësues të tyre në dialog, e shton argumentin se Qeveria nuk e ka mbështetjen e duhur për të marrë përgjegjësi nga dialogu. Pos kësaj, është i paqartë edhe fati politik i presidentit Hashim Thaçi dhe i kryetarit të PDK-së, Kadri Veseli, për të cilët janë paraqitur propozim-aktakuzat nga Gjykata Speciale. Kjo e bën të domosdoshme nevojën që Kosova të krijojë një unitet, përfshirë edhe Vetëvendosjen, sepse pa të asnjë ekip nuk do të mund të quhej si ekip uniteti, në mënyrë që të ketë edhe legjitimitet për dialog, i cili thuhet se ka hyrë në fazën finale.
E gjithë kjo situatë do të duhej të kuptohej si jo e favorshme për dialog. Nëse është respektuar kushti i Serbisë se “s’ka dialog pa u hequr taksat” për gati dy vjet, pse të mos merret tash parasysh argumenti i logjikshëm se nuk është tash koha për dialog të mirëfillte.
Por BE-ja është tash edhe vetë nën presion. Ajo e ka emëruar përfaqësuesin e posaçëm për dialog. Është formuar edhe ekipi i tij prej rreth 12 pjesëtarëve. Kjo kushton më shumë se 1 milion euro. Dhe puna e tyre duhet të arsyetohet. Pra, BE-ja mendon se ajo është gati për dialog, prandaj edhe dialogu duhet të rifillojë. Sa i përket BE-së, ai edhe ka rifilluar të dielën përmes një video-konference dhe do të pasohet me një takim me praninë fizike në Bruksel të kryeministrit Hoti dhe presidentit të Serbisë, Vuçiq. Por pas kësaj deri në vjeshtë nuk pritet të ketë ndonjë takim në nivel të tillë, apo ndonjë rezultat konkret në dialog.
Përfaqësuesi i lartë i BE-së për Politikë të Jashtme dhe Siguri, Josep Borrell, dhe përfaqësuesi i tij i posaçëm për dialog, Miroslav Lajçak, kanë lënë përshtypjen se janë shumë ambiciozë. Synojnë të arrihet sa më shpejt një marrëveshje, sepse mungesa e saj deri tash i ka penguar përparimet edhe në Kosovë, edhe në Serbi.
Ambiciet e Borrellit dhe të Lajçaku për arritje të marrëveshjes gjithëpërfshirëse, finale, ligjërisht obliguese, që do të zgjidhte të gjitha çështjet e hapura, nuk janë asgjë e re. Të njëjta ambicie BE-ja ka pasur edhe para 9 vjetësh, edhe para 5 e edhe para dy vjetësh. Dallimi më i madh është se tash duket se nga niveli më i lartë Gjermania dhe Franca janë të angazhuara që të arrihet marrëveshja. Prandaj edhe suksesi varet nga këto dy shtete më shumë sesa nga zyrtarët e lartë të BE-së. Por edhe Gjermania, edhe Franca duhet ta kenë të qartë se cili është qëllimi final.
Gjermania dhe Franca e kanë njohur Kosovën e në të njëjtën kohë kanë raporte jashtëzakonisht të mira me Serbinë. Raportet e kancelares Merkel dhe të presidentit Macron me presidentin e Serbisë janë aq të mira, saqë bëhen edhe problematike, duke pasur parasysh se Vuçiq po e çon Serbinë drejt një shteti totalitar. Ndikimin e tyre ndaj Serbisë mund ta shfrytëzojnë për të shtyrë përpara një marrëveshje që nënkupton njohjen e Kosovës. Asgjë tjetër nuk do të ishte as zgjidhje, as finale, as gjithëpërfshirëse e as që do të zgjidhte të gjitha çështjet e hapura. Ajo, një çështje e hapur, pra njoha, do të mund të zgjidhte pastaj lehtë të gjitha të tjerat.
Gjermania dhe Franca nuk duhet ta tolerojnë Vuçiqin që të vazhdojë të sillet kështu me Kosovën. Që për nevoja të veta të brendshme t’i quajë kërkesat e Kosovës si “listë dëshirash” apo “ultimatume”, varësisht se në cilin moment cili emërtim i hyn në punë për propagandë në Serbi.
Pak ka në dialog që Kosova mund të jep. Serbia dhe BE-ja janë ato që e kanë tash radhën për të lëvizur. Sepse Kosova e ka përfillur propozimin e Ahtisaarit, tash ia vazhdoi mandatin edhe EULEX-it, krijoi Gjykatën Speciale për të gjykuar ish-liderët e UÇK-së, nuk ka liberalizim vizash, nuk ka mundësi as të aplikojë për status kandidati, nuk është njohur nga 5 shtetet anëtare. Tash e ka hequr edhe taksën për importin e mallrave nga Serbia, e ka hequr edhe reciprocitetin dhe ka premtuar se nuk do të kërkojë anëtarësim në organizatat ndërkombëtare. Praktikisht Kosova e ka suspenduar shtetësinë e saj. Çfarë tjetër mund të bëjë Kosova.
Nëse Gjermania dhe Franca do të vazhdojnë të bien viktima të patetikës së Vuçiqit, i mbështetur fuqishëm edhe nga zyrtarë të lartë të BE-së në Bruksel, disa nga të cilët e shohin madje edhe si idhull, nuk ka shumë gjasa që të arrihet marrëveshja.
Nëse BE-ja dëshiron të jetë edhe e suksesshme si ndërmjetësuese në dialog, e jo vetëm të pohojë për vetveten se “ne jemi lehtësuesi më i mirë”, atëherë edhe BE-ja duhet të jetë e gatshme të lëvizë. Së pari t’i shtyjë 5 shtete që ta njohin Kosovën. Nuk është lehtë, por nuk do të ishte e pamundur nëse Franca dhe Gjerman do të ishin serioze në këtë insistim tek Spanja dhe katër shtetet e tjera. Po të duan këto dy shtete mund të avancojnë edhe rrugën e Serbisë drejt anëtarësimit. Sepse Gjermania dhe Franca e kanë fjalën kryesore në ketë proces, të cilin nuk e kanë edhe aq shumë për zemër. Kosovës do të mund t’ia japin liberalizimin e vizave menjëherë. Dhe çelësi për këtë është në Paris. Po ashtu, t’ia hapin rrugën Kosovës për të aplikuar për anëtarësim në BE, sepse pa këtë nuk ekziston kurrfarë rruge tjetër “evropiane” për të cilën flasin sa herë që kërkohet diçka nga Kosova. Pos në Kosovë e Serbi, për këtë duhet guxim politik edhe në Berlin e Paris. Brukseli këtu është vetëm një qendër që ndihmon me logjistikë.
