Presidenti turk nuk është i panjohur për retorikën e zjarrtë, veçanërisht në kohën e zgjedhjeve, kur një nxitje në frontin e brendshëm mund të ndihmojë në votime. Turqia shkon në zgjedhje vitin e ardhshëm dhe ekspertët besojnë se gjendja aktuale e ekonomisë – inflacioni rekord dhe një monedhë që ka humbur gati gjysmën e vlerës së saj vitin e kaluar – do t’i kushtojë Erdoganit në votime.
Pikërisht kur dukej sikur pranimi i Finlandës dhe Suedisë në NATO ishte i pashmangshëm, Turqia i ka zënë në befasi aleatët e saj duke hedhur në erë planet e shteteve anëtare.
Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan tha se nuk e sheh “pozitivisht” dëshirën e vendeve nordike për t’u bashkuar me aleancën, duke i akuzuar të dy shtetet janë “si bujtina për organizatat terroriste”.
Ai u tha ligjvënësve të partisë së tij në Ankara të mërkurën se pret që anëtarët e NATO-s “të kuptojnë, respektojnë dhe mbështesin” çështjet e sigurisë së Turqisë.
Finlanda dhe Suedia aplikuan zyrtarisht për t’u bashkuar me NATO-n të mërkurën në selinë e Aleatëve në Bruksel, të nxitura nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia.
Vendimi përfaqëson një pengesë për Moskën, me luftën në Ukrainë që shkaktoi atë lloj zgjerimi të aleancës që kur ajo pushtoi Ukrainën.
Pranimi i shteteve të reja megjithatë kërkon konsensus midis anëtarëve ekzistues, dhe këtu hyn Ankaraja.
Turqia, e cila iu bashkua aleancës tre vjet pasi u krijua në 1949 dhe ka ushtrinë e dytë më të madhe të grupit, ka thënë se nuk do të mbështesë ofertat nëse nuk plotësohen kërkesat e saj.
Erdogan akuzoi të dy vendet se strehojnë anëtarë të Partisë së Punëtorëve të Kurdistanit militant separatist, i njohur gjithashtu si PKK. PKK, e cila kërkon një shtet të pavarur në Turqi, ka qenë në një luftë të armatosur me atë vend për dekada dhe është cilësuar një organizatë terroriste nga Turqia, Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian.
Kriza ka sjellë në plan të parë ankesat e kahershme turke kundër kombeve perëndimore dhe aleatëve të NATO-s, ndërkohë që i ka dhënë Ankarasë një mundësi për të përdorur pozicionin e saj në aleancë për të nxjerrë lëshime.
Turqia është ankuar për mungesën e mbështetjes që ka marrë në luftën e saj kundër militantëve kurdë, të cilët Ankaraja e percepton si kërcënimin kryesor të sigurisë kombëtare. Ajo ka akuzuar Suedinë se strehon kundërshtarët e saj dhe ofron mbështetje për militantët kurdë në Sirinë veriore, të cilët Ankaraja i konsideron një shtrirje të PKK.
Ankaraja thotë gjithashtu se të dy kombet nuk i janë përgjigjur kërkesave për ekstradim, sipas medias shtetërore. Individët e kërkuar akuzohen se kanë lidhje me PKK-në si dhe me FETO-n — grupi i udhëhequr nga kleriku me bazë në SHBA, Fetullah Gulen, për të cilin Turqia beson se qëndron pas përpjekjes së dështuar të grushtit të shtetit të vitit 2016 (një pretendim që Guleni e mohon).
Finlanda dhe Suedia shprehën optimizëm të martën se mund të gjendet baza e përbashkët me Turqinë mbi kundërshtimet e saj.
Ministri suedez i financave, Mikael Damberg i tha transmetuesit publik SVT të hënën se vendi i tij nuk është “mik i terrorizmit” dhe se e merr “shumë seriozisht çdo gjë që ka të bëjë me terrorizmin”.
“Ne sigurisht do të përdorim diplomacinë, do të sqarojmë çdo pasiguri të mundshme”, tha ai.
Ministrja e Jashtme suedeze, Ann Linde tha të shtunën se vendi i saj, ashtu si pjesa tjetër e BE-së, e konsideron PKK-në një organizatë terroriste. Qeveria ka thënë se është e gatshme të heqë çdo pengesë në bisedimet me Turqinë.
Ankaraja ka kërkuar gjithashtu që Suedia dhe Finlanda të heqin një embargo të armëve që iu vendos Turqisë në vitin 2019 pas ofensivës së saj ushtarake në Sirinë verilindore.
Turqia nisi operacionin kundër forcave të YPG-së të udhëhequra nga kurdët që ishin aleate me Shtetet e Bashkuara dhe vendet e tjera perëndimore në luftën e tyre kundër ISIS. Ofensiva tërhoqi dënimin nga SHBA dhe BE dhe bëri që disa vende evropiane të vendosin një embargo armësh ndaj Ankarasë.
“Ne nuk do t’u thoshim po atyre që vendosin sanksione ndaj Turqisë për t’u bashkuar me NATO-n,” u tha Erdogan.
“Sepse atëherë NATO do të pushonte së qeni një organizatë sigurie dhe do të bëhej një vend ku përqendrohen përfaqësuesit e organizatave terroriste”.
Presidenti turk nuk është i panjohur për retorikën e zjarrtë, veçanërisht në kohën e zgjedhjeve, kur një nxitje në frontin e brendshëm mund të ndihmojë në votime. Turqia shkon në zgjedhje vitin e ardhshëm dhe ekspertët besojnë se gjendja aktuale e ekonomisë – inflacioni rekord dhe një monedhë që ka humbur gati gjysmën e vlerës së saj vitin e kaluar – do t’i kushtojë Erdoganit në votime.
Analistët thonë se vetoja e Turqisë në NATO mund të përdoret si levë jo vetëm kundër anëtarëve të ardhshëm, por edhe ndaj atyre aktualë.
“Mund të mos jetë gjithçka për Suedinë dhe Finlandën,” shkroi në një artikull Asli Aydintasbas, bashkëpunëtore e lartë e politikës në Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë. “Presidenti pothuajse me siguri e sheh këtë si një moment të përshtatshëm për të shprehur ankesat e tij për anëtarët ekzistues të NATO-s, veçanërisht me administratën Biden, e cila e ka mbajtur liderin turk larg krahëve.”
Një çështje kyçe mund të jetë zhgënjimi i Presidentit turk nga pamundësia për të krijuar një marrëdhënie pune me Presidentin e SHBA, Joe Biden siç bëri me paraardhësit e tij, sipas Aydintasbas.
Erdogan u ankua para gazetarëve muajin e kaluar se ai dhe Biden nuk kishin atë lloj marrëdhënieje që ai kishte me presidentët Trump dhe Obama.
“Sigurisht që ka disa takime herë pas here, por ato duhet të ishin më të avancuara”, tha ai. “Dëshira ime është që këtë ta arrijmë në procesin e mëposhtëm.
Kjo nuk është hera e parë që Turqia kundërshton anëtarët e rinj, vuri në dukje Aydintasbas.
“Nuk ka gjasa që Erdogan të ketë në mendje një qëllim specifik të politikës, por ai pa dyshim do të presë që të mashtrohet, të bindet dhe përfundimisht të shpërblehet për bashkëpunimin e tij, si në të kaluarën,” shkroi Aydintasbas të hënën duke iu referuar kërcënimeve të mëparshme të vetos turke brenda. NATO.
Ndërkohë që Turqia ka shqetësime sigurie që edhe Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg ka thënë se duhen trajtuar, optika nuk është aspak lajkatare, me Turqinë që ka zgjedhur të shprehë ankesat e saj dhe të shfaqet si një prishëse planesh në një kohë kur uniteti i aleancës mund të mos ketë qenë kurrë më i madh dhe i rëndësishëm./ CNN; Përgatiti Pamfleti
