Pas shpërbërjes së Jugosllavisë në vitet 1990, Kosova – një krahinë e saj – kërkoi autonominë dhe shpalljen e pavarësisë. Serbia u përgjigj me një goditje brutale kundër shqiptarëve etnikë që kërkonin pavarësinë. Kjo përfundoi në vitin 1999, me një fushatë bombardimi të NATO-s kundër Serbisë, midis marsit dhe qershorit. Forcat serbe u tërhoqën nga Kosova, por për shumë shqiptarë dhe serbë të Kosovës, konflikti nuk është zgjidhur kurrë.
Shkruan Tamara Kovaçeviç, BBC
Tensionet u rritën midis serbëve dhe qeverisë së udhëhequr nga shqiptarët në Kosovë, në Evropën Juglindore, sa i përket mosmarrëveshjes për targat e makinave në Veri të vendit. Ekzistonte frika se dhuna midis serbëve dhe shqiptarëve etnikë mund të ndizet përsëri, 23 vjet pas luftës në Kosovë. Megjithatë, më 23 nëntor, të dy palët arritën një marrëveshje për të zbutur grindjen.
Ku është Kosova dhe kush jeton atje?
Kosova është një vend i vogël, pa dalje në det në Ballkan, në kufi me Shqipërinë, Maqedoninë e Veriut, Malin e Zi dhe Serbinë. Shumë serbë e konsiderojnë atë vendlindjen e kombit të tyre. Por nga 1.8 milionë njerëz që jetojnë në Kosovë, 92% janë shqiptarë dhe vetëm 6% serbë. Pjesa tjetër janë boshnjakë, goranë, turq dhe romë.
Si e fitoi Kosova pavarësinë?
Pas shpërbërjes së Jugosllavisë në vitet 1990, Kosova – një krahinë e saj – kërkoi autonominë dhe shpalljen e pavarësisë. Serbia u përgjigj me një goditje brutale kundër shqiptarëve etnikë që kërkonin pavarësinë. Kjo përfundoi në vitin 1999, me një fushatë bombardimi të NATO-s kundër Serbisë, midis marsit dhe qershorit. Forcat serbe u tërhoqën nga Kosova, por për shumë shqiptarë dhe serbë të Kosovës, konflikti nuk është zgjidhur kurrë.
Forcat e Kosovës (KFOR) të udhëhequra nga NATO ndodhen ende e vendosura në Kosovë, me një forcë aktuale prej 3,770 anëtarësh. Në vitin 2008, Kosova shpalli pavarësinë.
Gjithsej 99 nga 193 vende të Kombeve të Bashkuara e njohin tani pavarësinë e Kosovës, duke përfshirë SHBA-në, Britaninë e Madhe dhe 22 nga 27 vende të BE-së. Por Rusia dhe Kina, të cilat nuk e bëjnë këtë, e kanë bllokuar anëtarësimin e Kosovës në OKB. Dhe presidenti serb Aleksandër Vuçiç është zotuar se Serbia kurrë nuk do ta njohë Kosovën si një shtet të pavarur.
As Kosova dhe as Serbia nuk janë në BE, por:
- Serbia është një vend kandidat për në BE që nga viti 2012
- Kosova ka treguar se dëshiron të aplikojë deri në fund të vitit 2022
Pse është ndezur pikërisht tani konflikti?
Marrëdhëniet ndërmjet qeverisë së dominuar nga shqiptarët dhe pakicës serbe kanë qenë të tensionuara prej vitesh. Në vitin 2022, tensionet çuan në mosbindje civile. Qeveria e Kosovës donte të detyronte zonat me shumicë serbe të ndërronin targat e tyre të makinave të lëshuara nga Serbia me ato të Kosovës. Rreth 50,000 njerëz në këto zona refuzuan të përdorin targat e Kosovës sepse nuk e njohin pavarësinë e Kosovës.
Në verë, serbët në rajonin verior të Kosovës, i cili kufizohet me Serbinë, barrikaduan rrugët dhe qëlluan me armë në shenjë proteste. Qeveria e Kosovës shtyu zbatimin e rregullave të reja. BE ndërmjetësoi një marrëveshje midis dy palëve, duke ulur tensionin. Sipas marrëveshjes, Prishtina do të heqë dorë nga plani i saj për të gjobitur mbajtësit e targave të lëshuara nga Beogradi dhe Serbia do të ndalojë lëshimin e regjistrimeve me inicialet e qyteteve në Kosovë.
A ishte e përfshirë Rusia në konflikt?
Në gusht, qeveria e Kosovës tha se Serbia po nxiste tensione etnike dhe pretendoi se Rusia po e mbështeste atë. Serbia dhe Rusia janë aleatë tradicionalë. Pas pushtimit rus të Ukrainës, Serbia refuzoi t’i bashkohej regjimit të sanksioneve të vendeve të tjera evropiane. Në maj, Vuçiç nënshkroi atë që ai tha se ishte një marrëveshje e favorshme gazi me presidentin rus Vladimir Putin. Zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme ruse Maria Zakharova fajësoi për tensionin në Kosovë autoritetet kosovare që vendosin “rregulla të pabaza diskriminuese”.
Një deputet nga partia e Vuçiçit tha se Serbia së shpejti do të detyrohet të fillojë “denazifikimin e Ballkanit“, duke përdorur të njëjtën gjuhë që udhëheqësi rus Vladimir Putin përdori për të justifikuar pushtimin e tij në Ukrainë; megjithëse, më vonë kërkoi falje për fjalët e tij.
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, tha se Putin mund ta përdorë Kosovën për të zgjeruar konfliktin aktual në Ukrainë dhe për të destabilizuar më tej Evropën./ Përshtati në shqip Pamfleti
