Shkruar nga Pamfleti
Bjellorusia nuk është Rusi, pse BE nuk duhet të heqë dorë prej saj
Roli i regjimit të Lukashenkos në agresionin ushtarak rus kundër Ukrainës ka ngritur dyshime nëse Bjellorusia mund të konsiderohet një shtet sovran.
Me degradimin e sovranitetit të Bjellorusisë, a do të pranojë BE-ja të qëndrojë në heshtje?
Një qasje e tillë do të ishte në kontrast të plotë me premtimin e BE-së për të qenë në anën e popullit të Bjellorusisë, pas zgjedhjeve presidenciale të vitit 2020, të shënuara nga falsifikimi dhe dhuna e paprecedentë kundër protestuesve paqësorë.
Pas fillimit të pushtimit rus kundër Ukrainës, BE-ja i vendosi bjellorusët “në të njëjtën shportë” me rusët. Republika Çeke ndaloi lëshimin e vizave për bjellorusët. Universiteti Tartu njoftoi se nuk do të regjistrojë studentë nga Bjellorusia vitin e ardhshëm në shenjë solidariteti me Ukrainën.
Gjermania bllokoi llogaritë bankare të personave me pasaporta bjelloruse. Një klinikë në Mynih vendosi të mos pranojë pacientë me pasaporta bjelloruse. Edhe refugjatët bjellorusë që u larguan nga regjimi represiv i Lukashenkos në Ukrainë dhe më pas nga lufta në BE, nuk kanë të drejtën e mbrojtjes së përkohshme të pasaportave ukrainase.
Këto janë vetëm disa raste specifike të diskriminimit, në bazë të pasaportës, me të cilat po ballafaqohen bjellorusët në BE. Pa dyshim, veprimet çnjerëzore të ushtrisë ruse dhe përfshirja e regjimit të Lukashenkos në ato mizori meritojnë vetëm përbuzje dhe sanksione. Popullsia bjelloruse gjithashtu i ka kritikuar ato.
Sipas një sondazhi të Chatham House nga marsi 2022, 97 përqind e bjellorusëve kanë kundërshtuar përfshirjen e mundshme të trupave bjelloruse në luftën kundër Ukrainës në anën e Rusisë, rreth 70 përqind janë kundër granatimeve të Ukrainës nga territori bjellorus.
Më shumë se 18 muaj që nga zgjedhjet e kontestuara presidenciale të gushtit 2020, Bjellorusia mbetet në një krize të thellë politike, e rrënjosur nga kontrolli i paligjshëm të Lukashenkos. Pavarësisht nga tendencat totalitare në rritje të regjimit të tij, me fillimin e pushtimit rus të Ukrainës, lëvizja antiqeveritare bjelloruse është transformuar duke ndërmarrë veprime kundër luftës.
Solidariteti i Bjellorusisë
Populli bjellorus u mblodh në ditën e referendumit, 27 shkurt, duke shprehur hapur kundërshtimin për pushtimin e Rusisë. Flamujt ukrainas dhe thirrjet “Lavdi Ukrainës” mund të dëgjoheshin në të gjitha rrugët e Minskut. Qindra njerëz u arrestuan dhe një pjesë tjetër u torturuan.
Një burrë nga Pinsk, i cili u arrestua në një protestë kundër luftës, kreu vetëvrasje pas 15 ditësh në paraburgim. Sipas qendrës së të drejtave të njeriut Viasna, ka më shumë se 1100 të burgosur politikë në Bjellorusi. Paraburgimet, dhuna dhe kontrollet e apartamenteve janë bërë realiteti bjellorus gjatë një viti e gjysmë.
“Tortura sistematike” e të burgosurve politikë bjellorusë dhe rrëfimet të kujtojnë vetëm Çeçeninë e Kadyrovit ose burgun famëkeq të Donbasit, Izolyatsiya. Mijëra u larguan nga vendi. Regjimi i Lukashenkës i quajti ata tradhtarë dhe i kërcënoi se do t’i gjente kudo që të ndodheshin edhe jashtë vendit, duke përfshirë gjykimet në mungesë.
Me pushtimin rus të Ukrainës, shumë vende të BE-së duket se po shtrëngojnë politikat e tyre ndaj popullit bjellorus.
Megjithatë, braktisja e tyre në Kremlin vetëm ushqen mendimin perandorak të Rusisë, gjë që nuk e dallon Rusinë nga fqinjët e saj. Bjellorusët bënë zgjedhjen e tyre për demokracinë në vitin 2020 dhe kanë dhënë mbështetjen e tyre për Ukrainën në luftën e Rusisë.
Qindra bjellorusë formuan “batalionin” Kastus Kalinouski dhe regjimentin Pahonya, duke luftuar në anën e Ukrainës në vende të tilla si Odessa dhe Irpen. Vetë ushtria bjelloruse përflitet gjerësisht se është e pamotivuar për të luftuar kundër Ukrainës. Shumë bjellorusë kanë qëndruar në Ukrainë për të ndihmuar në terren.
Diaspora bjelloruse po mbështet ushtrinë ukrainase me donacione dhe po mirëpret refugjatët ukrainas. Një numër iniciativash bjelloruse që u formuan në vitin 2020 si BYSOL, Partyzanka dhe Qendra për Solidaritetin bjellorus po ndihmojnë tani Ukrainën duke mbledhur ndihma humanitare, duke blerë jelekë antiplumb, ilaçe dhe duke ndihmuar në evakuimin e civilëve.
E gjithë kjo mbështetje po ndodh në sfondin e Bjellorusisë që është de facto e pushtuar nga Rusia. Edhe nëse ky përkufizim është i diskutueshëm nga pikëpamja ligjore, nuk ka asnjë mënyrë tjetër për ta quajtur ndryshe situatën kur tanket me flamujt rus kalojnë nëpër rrugët e qytetit të dytë më të madh bjellorus, Homel.
Ata jetuan për 28 vite nën një regjim jashtëzakonisht represiv që dyshohet se ishte përfshirë në vrasjet e kundërshtarëve politikë. Askush përveç vetë bjellorusëve nuk mund t’i kthejë lirinë vendit të tyre. Dhe liria dhe demokracia e tyre janë pjesë e deimperializimit për të cilin Rusia ka nevojë.
Ndërsa ruan presionin mbi regjimin e Lukashenkos, një qasje e përshtatur dhe një politikë që diferencon Bjellorusinë nga Rusia është jetike që ky proces të ndodhë në të ardhmen.
Duke vazhduar mbështetjen e saj për popullin bjellorus, BE-ja duhet të kontribuojë pikërisht tani./Eubserver
