Nuk ka asnjë referencë të dukshme për njohjen e Kosovës nga pesë anëtarët e BE-së që ende nuk e njohin atë…
Shkruan Daniel Serwer
Versioni i fundit që kam parë i planit gjermano-francez për normalizimin ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, është një hap në drejtimin e duhur nëse zbatohet plotësisht. Por vlen për tu përmendur se ka disa shtesa të dyshimta dhe elementë të rëndësishëm që mungojnë.
Çfarë ka të re?
Propozimi i fundit ka pak më shumë detaje mbi aranzhimet për komunitetin serb në Kosovë sesa kam parë më parë, (veçanërisht në nenin 7 siç është në origjinal):
“Të dyja palët avokojnë për arritjen e marrëveshjeve konkrete, në përputhje me instrumentet përkatëse të Këshillit të Evropës dhe përdorimin e përvojave ekzistuese evropiane, në mënyrë që të sigurohet një nivel i duhur i vetëqeverisjes për komunitetin serb në Kosovë dhe mundësia e ofrimit të shërbimeve në Kosovë. Kosova ka disa fusha specifike, duke përfshirë mundësinë e ndihmës financiare nga Serbia dhe kanalet e drejtpërdrejta të komunikimit ndërmjet komunitetit serb dhe Qeverisë së Kosovës. Palët do të zyrtarizojnë statusin e Kishës Ortodokse Serbe në Kosovë dhe do të sigurojnë një nivel të lartë të mbrojtjes së trashëgimisë fetare dhe kulturore serbe, në përputhje me modelet ekzistuese evropiane.”
Paragrafi i parë në këtë nen nuk është i mirë, pasi nuk është i plotë. Ai dështon t’i referohet Kushtetutës së Kosovës si bazë për këto “rregullime konkrete”. Gjithashtu nuk kërkon reciprocitet brenda Serbisë për komunitetin shqiptar atje. Nuk shpjegon cilat kushte do të rregullonin “mundësinë e ndihmës financiare nga Serbia”? As nuk është e qartë se çfarë do të thotë “kanalet e drejtpërdrejta të komunikimit” me qeverinë e Kosovës. Tashmë ekziston një Këshill i Komuniteteve që ofron një komunikim të tillë me Presidentin e Kosovës, si dhe përfaqësimin e serbëve dhe komuniteteve tjera në parlament dhe në ministritë e qeverisë.
Sa i përket Kishës, tekstit i mungon referenca për çështjen e kahershme të pronës së manastirit të Deçanit. Ai duhet të referojë zbatimin e vendimit përkatës të Gjykatës Kushtetuese të Kosovës.
Çfarë mungon?
Më e rëndësishmja është ajo që mungon. Nuk ka asnjë referencë të dukshme për njohjen e Kosovës nga pesë anëtarët e BE-së që ende nuk e njohin atë.
Dështimi për të marrë njohjen nga pesë mosnjohësit është një prishje e marrëveshjes. Ndoshta nuk do të duhej të ishte në këtë tekst, por do të duhej të ndodhte në mënyrë që Kosova të bindet se normalizimi ishte real. Edhe me këto pesë njohje, kjo marrëveshje nuk do t’i afrohej Traktatit Bazë Gjerman/Gjerman, sipas të cilit supozohet se është modeluar.
Kjo bëri që Republika Federale dhe Republika Demokratike të bëhen anëtarë të Kombeve të Bashkuara. Këtu nuk ka një mundësi të tillë, pasi Rusia do të kërkonte një çmim të papranueshëm.
Negociatori i BE-së Lajçak thuhet se është takuar me pesë vendet që nuk e njohin Kosovën, këtë javë në Bruksel. Kjo është mirë, por do të duhet më shumë. Secili do të duhet të bindet se ka ardhur koha për të hequr dorë nga kundërshtimi i tyre ndaj perspektivës evropiane të Kosovës. Uashingtoni dhe kryeqytetet e BE-së, jo vetëm Lajçak, do të duhet të angazhohen.
Cila është pjesa tjetër e ajsbergut?
Ata gjithashtu do të duhet të angazhohen për t’i bërë presion Beogradit dhe Prishtinës për të bërë kompromiset e nevojshme. Presioni mbi Kosovën ka qenë prej kohësh i dukshëm. Është relativisht e lehtë të bësh presion ndaj një vendi që nuk ka alternativë tjetër veçse të bashkohet me NATO-n dhe BE-në. Presioni ndaj Serbisë është shumë më i vogël. Presidenti Vuçiç ka luajtur një lojë të suksesshme mbrojtëse, duke balancuar Rusinë dhe Kinën kundër BE-së dhe SHBA-së.
Ajo lojë mund të përfundojë tani. Evropianët i kanë dorëzuar Serbisë një ultimatum të ashpër, përmbajtja specifike e të cilit është e pasigurt, por siç thotë Branko Milanoviç është e lehtë për t’u imagjinuar.
Kërcënimet do të variojnë nga pezullimi i negociatave me BE-në, eliminimi i fondeve mbështetëse të BE-së (që Serbia merr si një anëtare kandidate), rifutja e vizave, dekurajimi i investitorëve të BE-së, deri te sanksionet e mundshme financiare (të themi, mos aksesi në kredi tregtare afatshkurtra. ), ndalimi i huadhënies afatgjatë nga bankat evropiane, BERZH dhe ndoshta Banka Botërore dhe FMN, dhe për elementet e fundit të një embargoje të vërtetë dhe ndoshta sekuestrimi të aseteve.
Lidhur me këtë, Demush Shasha mendon se kjo ka shkaktuar një ndryshim të dukshëm në tonin e Presidentit Vuçiç.
“Kam ndjekur shumë nga këto konferenca. Kjo ishte më realiste deri tani. Vuçiç foli për nevojën që Serbia të ndalojë të “gënjesh veten” dhe të “hapë sytë” dhe të kuptojë pasojat e refuzimit të propozimit franko-gjerman. Ai vuri në dukje se Serbia nuk mund ta ndalë anëtarësimin e Kosovës në NATO, KE, etj. Ai nënvizoi se nëse Serbia refuzon propozimin francezo-gjerman: (1) procesi i anëtarësimit në BE do të ndalet, duke përfshirë ndalimin e vizave, (2) tërheqjen e investimeve të BE-së, 3) sanksionet e përgjithshme ekonomike. Mendoj se ajo që pamë sonte është hapi i parë i qartë në përgatitjen e terrenit për marrëveshje me Kosovën”, është shprehur Shasha.
Më lejoni t’i bëj jehonë Demushit. Diçka ka filluar të lëvizë. Branko, një vëzhgues i mprehtë i Ballkanit edhe pse është i fokusuar më së shumti te pabarazia në mbarë botën, ka zgjedhur të pranojë marrëveshjen në vend që vendi të vuajë pasojat. Megjithatë nuk është ende e qartë nëse shtytja do të jetë e mjaftueshme. Do të duhet të presim dhe të shohim nëse shpresat realizohen apo prishen. /Përshtati “Pamfleti” nga “Peacefare“
