Shkruar nga PamfletiPropozimi franko-gjerman për një kornizë të re dialogut mes Kosovës dhe Serbisë, së fundmi po konsiderohet si një plan konkret për arritjen e një marrëveshje finale. Përmes një artikulli, “Euractiv” ka bërë publike përmbajtjen e këtij propozimi, ku bazuar në interpretimet e tekstit, shihet se sa pak sinergji ekziston midis dy palëve për të zgjidhur çështjen.
Pas gjenocidit serb në Kosovë gjatë viteve 1998-1999, masakra këto që falë ndërhyrjes së faktorit ndërkombëtar pasuan me shpalljen e pavarësisë së Prishtinës zyrtare nga Serbia më 17 shkurt vitin 2008, SHBA dhe Bashkimi Evropian kanë mbikqyrur në vazhdimësi situatën duke udhëzuar palët Serbi dhe Kosovë drejt arritjes së një marrëveshje për sheshimin e marrëdhënieve të tensionuara. Sidoqoftë, përpjekjet në kuadër të dialogut të ndërmjetësuar nga BE-ja, Beograd-Prishtinë, kanë sjellë pak progres të prekshëm që nga fillimi i tij në 2011.
Që nga shtatori, thashethemet kanë qarkulluar se një kornizë e re është hartuar nga të dërguarit e emëruar së fundmi në rajon nga Parisi dhe Berlini, çka tregon një vullnet të ri të Bashkimit Evropian për të trajtuar një nga çështjet thelbësore në Ballkanin Perëndimor. Kjo marrëveshje do të mundësojë futjen e Kosovës në institucionet dhe organizatat ndërkombëtare me lejen e Serbisë dhe në këmbim të anëtarësimit të shpejtë të Beogradit në BE.
Zyrtarët në Beograd dhe Prishtinë konfirmuan ekzistencën e një propozimi të ri gjermano-francez për një marrëveshje mbi statusin përfundimtar të Kosovës, por nuk u pajtuan për atë që në të vërtetë thotë dokumenti. Presidenti serb Aleksandar Vuçiç ka thënë se plani sugjeronte anëtarësimin e Kosovës në OKB, pa kundërshtim nga Serbia. Kosova nuk është anëtare e OKB-së sepse Kina dhe Rusia, anëtarë të përhershëm të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, kanë vënë veton ndaj një hapi të tillë. Po ashtu, edhe pse miratimi i planit nga Serbia do t’i jepte asaj më shumë fonde në BE dhe një rrugë të shpejtë për anëtarësimin në bllok, Vuçiç vuri në dukje se ky qëndrim mbetej ‘i papranueshëm’ pasi binte ndesh me kushtetutën e Serbisë, e cila kundërshton në mënyrë eksplicite njohjen e Kosovës.
Nga ana tjetër, Kosova thotë se propozimi e sheh zgjidhjen e problematikave në disa faza dhe gjithashtu parashikon njohjen e Kosovës nga pesë vendet anëtare të BE-së që aktualisht nuk e bëjnë këtë, Spanja, Greqia, Qiproja, Rumania dhe Sllovakia, por jo nga Serbia, e cila i pranon thjesht ekzistencën në vend të njohjes zyrtare.
Palët, përfshirë këtu Francën, Gjermaninë dhe SHBA-në, kanë kërkuar një shtytje të nënshkrimit të marrëveshjes deri në fund të vitit, ndërsa disa sygjerime janë dhënë gjatë javëve të fundit me qëllim arritjen e palëve në akord.
Zyrtarët e BE premtuan mbështetjen e tyre për marrëveshjen e tyre në Samitin e Procesit të Berlinit javën e kaluar. Megjithatë, propozimi franko-gjerman në formën e tij të tanishme, i publikuar nga Euroactiv pa redaktime, paraqet një pamje krejtësisht të ndryshme. Është e paqartë se çfarë propozimi mund të kenë pasur versionet e mëparshme të këtij teksti. Por, në vend të njohjes dhe afateve të përcaktuara, ky draft fokusohet në normalizimin e marrëdhënieve nga perspektiva e një të ardhmeje të përbashkët të BE-së, ku elementi më kritik është shkëmbimi i misioneve të përhershme, të ngjashme me ambasadat, por në një nivel më të ulët.
Më poshtë përmbajtja e propozimit 9 pikësh franko-gjerman:
Neni 1
Kosova dhe Serbia do të zhvillojnë marrëdhënie normale, të fqinjësisë së mirë me njëra-tjetrën bazuar në të drejta të barabarta.
Neni 2
Kosova dhe Serbia do të udhëhiqen nga aspiratat e tyre reciproke për anëtarësim në BE.
Neni 3
Në përputhje me MSA-në [Marrëveshjet e Stabilizim Asociimit] të nënshkruara nga të dyja palët, Kosova dhe Serbia do të zgjidhin çdo mosmarrëveshje ndërmjet asaj kohe ekskluzivisht me mjete paqësore dhe do të përmbahen nga kërcënimi ose përdorimi i forcës. Ata riafirmojnë paprekshmërinë tani dhe në të ardhmen të kufirit që ekziston mes tyre dhe marrin përsipër të respektojnë plotësisht integritetin territorial të njëri-tjetrit.
Neni 4
Kosova dhe Serbia vazhdojnë me supozimin se asnjëra nga dy palët nuk mund të përfaqësojë tjetrën në sferën ndërkombëtare dhe as të veprojë në emër të saj.
Neni 5
Kosova dhe Serbia do të promovojnë marrëdhënie paqësore në Ballkanin Perëndimor dhe do të kontribuojnë në sigurinë dhe bashkëpunimin rajonal në Evropë.
Neni 6
Kosova dhe Serbia vazhdojnë me respektimin reciprok të juridiksionit të secilës palë.
Neni 7
Kosova dhe Serbia deklarojnë gatishmërinë e tyre për të rregulluar çështjet praktike dhe humanitare në procesin e normalizimit të marrëdhënieve të tyre. Ata do të lidhin marrëveshje me synimin për të zhvilluar dhe promovuar në bazë të këtij Traktati dhe për përfitimin e tyre të ndërsjellë bashkëpunimin në fushën e ekonomisë, shkencës dhe teknologjisë, transportit, marrëdhënieve gjyqësore, postave dhe telekomunikacionit, shëndetësisë, kulturës, sportit, mjedisit, mbrojtjes dhe në fusha të tjera. Detajet janë rënë dakord në Protokollin Suplementar.
Neni 8
Kosova dhe Serbia do të shkëmbejnë Misionet e Përhershme. Ato do të vendosen në selinë e Qeverisë përkatëse. Çështjet praktike në lidhje me themelimin e Misioneve do të trajtohen veçmas.
Neni 9
Kosova dhe Serbia pajtohen që ky Traktat nuk do të ndikojë në traktatet dhe marrëveshjet ndërkombëtare dypalëshe dhe shumëpalëshe të lidhura tashmë prej tyre ose që kanë të bëjnë me to.
Presioni i BE-së në arritjen e një marrëveshje
Bazuar në diskutimin e deritanishëm, kryediplomati i BE-së Josep Borrell paraqiti në Samitin e Procesit të Berlinit javën e kaluar, “një propozim për palët për të bërë përparim konkret dhe të pakthyeshëm në rrugën drejt normalizimit gjithëpërfshirës”, i cili u mbështet nga Gjermania dhe Franca.
Gjermania ka dalë me forcë të plotë në shtytjen për një shenjë në vijën me pika.
“Ne mbështesim [Përfaqësuesin Special të BE-së] Miroslav Lajčák me të gjitha forcat tona. Këtë e kemi bërë vazhdimisht së bashku me Francën, por sigurisht edhe me Kuintin. Shpresojmë që dialogu të përparojë dhe kriza aktuale nënvizon sërish urgjencën”, tha ministria e jashtme gjermane për EURACTIV.
Një zëdhënës i Ministrisë së Jashtme gjermane tha në fillim të kësaj jave se “në lidhje me Ballkanin Perëndimor, por veçanërisht në lidhje me Kosovën dhe Serbinë, ne duhet të largohemi nga rënia vazhdimisht në humnerën e afateve të skaduara. Ky është një afat i tillë”.
“Çështja është se duhet të bëhen kompromise tani,” shtoi zëdhënësi. Megjithatë, zhvillimet e javës së kaluar janë perceptuar kryesisht si kontradiktore: nga njëra anë, një atmosferë pozitive në konferencën e Ballkanit Perëndimor në Berlin, nga ana tjetër, ndezja e tensioneve rajonale, kryesisht midis Beogradit dhe Prishtinës në fundjavë.
Tensionet u përshkallëzuan pasi Kosova në fillim të këtij muaji (1 nëntor) filloi zbatimin në faza të një rregulli që kërkon që të gjithë pronarët e makinave në vend të përdorin targat e lëshuara nga qeveria e Prishtinës. Kjo do të ndikojë në rreth 10,000 automjete në veriun me shumicë serbe, të cilat ende përdorin targa serbe të lëshuara nga Beogradi në vitet 1990.
Prishtina donte të bënte ndryshimin në qershor, por ai u shty deri më 31 tetor për shkak të presionit ndërkombëtar. Më pas, pas ndërhyrjes së huaj, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, njoftoi se do të shtrihet gradualisht, duke filluar me paralajmërimet, më pas gjobat dhe më pas ndalimin e plotë të targave të tilla deri në mesin e prillit 2023. Lajmi shkaktoi zemërim dhe protesta në mesin e serbëve vendas dhe dorëheqjen masive të përfaqësuesve serbë në polici, gjyqësor dhe institucione të tjera. Dorëheqjet erdhën nën presionin e Listës Serbe të mbështetur nga Beogradi, së bashku me zjarrvënien në çdo automjet që ndryshonte targat e tyre.
