“Jam mësuar të arratisem, nga burgu, nga mërzia, nga njerëzit e padëshirueshëm, nga azili, dhe nga vajzat e bukura si Mona Liza e Da Vinçit”
Shkruan Gjergj Zefi
Sot është 15 vjetori i vdekjes së kollosit të lirikës shqiptare, Frederik Rreshpja. Me Fredin(siç e thirrnim rëndom) kisha fatin të njihesha herët në fillimvitet ’90. Unë asokohe një 20 vjeçar rebel, në fillimet e mia të gazetarisë pa kompromis, ndërsa Fredi i sapo dalë nga burgu si emblemë e rebelizmit, si mbreti i rebeleve. Atëherë unë nuk e dija që Fredi ishte një poet i pērbotshëm. Ndofta isha shumë i ri dhe nuk e kuptoja poezinë e tij, ndofta natyra e tij komplekse më cyste ta paragjykoja. Asokohe rrija shumë me Fredin.
Më kujtohet kur më thoshte: Bir, ruaju nga spiunët, edhe atëherë kur nuk kanë mundësi tē të bëjnē dëm, ta prishin gjakun. Atëherë e konsideroja mani përsekutimi të Fredit, por tani i jap tē drejtë.
Më kujtohet një ditë, në fund të vitit ’92 pasi kishim pirë në klubin e Lidhjes, vjen një nga “borxhezët” e rinj dhe na çon për drekë në Dajt. Pas orëve të tëra duke pirë përfundojmë në kampin e punëtorëve për të fjetur. Nē orët e para të mëngjesit, zgjohem nga një dritë qiriri.(asokohe nuk kishte drita natën). Fredi ishte ulur këmbëkryq sipër një jorgani të palosur katërsh mbi krevat, kishte futur një qiri të ndezur në një gotë uji dhe me leshrat e lëshuara shkruante në një kuti cigaresh. Unë u tremba dhe deri sa e mblodha veten mendova se isha në ëndërr dhe se ai ishte Gobseku dhe po númeronte paratë (kishim fjetur duke folur për Balzakun)
Pusho, se vjen gardiani -më tha Fredi që në përhumbjen e tij mendonte se ishte në burg akoma…
Unë atëherë nuk e dija se atë natë ai po shkruante ndonjërën prej mrekullive të tij, ndofta këtë:
Dil nga mbretëria e gurit!
Kam kaq kohë që trokas tek mermerët.
Njemije vjet dhe dymije vjet.
Jemi puthur nëpër iliadat e vjetra
Kur lirës i binin homerët.
0 hënë e shiut, e verbëra madhështore!
Bëje një iliade për mua
Kur të rrëzohet edhe Troja e fundit..
Rri kyçur në gur zemra ime
Njëmijë vjet dhe dymijë vjet.
Në 15-vjetorin e shkuarjes së tij në amshim, asgjë nuk ka ndryshuar: poeti i paharrueshëm është harruar dhe i mospërfillur edhe sot e kësaj dite.
…Vepra e Frederik Rreshpjes është poezi e dorës së parë e kalibrit europian”
Hans-Joachim Lanksch
“S’dua të pikëllohet kush për fatin tim! […] Jam mësuar të arratisem, nga burgu, nga mërzia, nga njerëzit e padëshirueshëm, nga azili, dhe nga vajzat e bukura si Mona Liza e Da Vinçit”, shkruante Frederik Rreshpja.
“…Që në rininë e tij Rreshpja ka qënë një poet tronditës” – thotë Robert Elsie
“Është një poezi tronditëse dhe me një mjeshtri që ne amerikanëve na mungon”- thotë Henri Israel, një botues i njohur amerikan.
Ivanov, një kritik rus: “… ne kemi Pushkinin, Eseninin, por edhe shqiptarët duhet të jenë krenarë që kanë një poet të tillë”
Leo dë Rua, kritik francez: “… u trondita nga ky njeri që përmban një gjenialitet ballkanik, që është vendi i lindjes së artit”
Ismail Kadare: “… Frederik Rreshpja është njëri ndër poetët më të mirë shqiptarë”./Pamfleti
