Bota11 Gusht 2022, 22:06

Kush e ka radhën pas Ukrainës? Kievi ka një propozim për Perëndimin dhe ai mund ta bëjë të gjithë botën më të sigurt

Shkruar nga Pamfleti

Rusia shkeli për herë të parë memorandumin e Budapestit në vitin 2003 kur kërcënoi se do të pushtonte me forcë ishullin ukrainas të Tuzlës në detin Azov. Pastaj kishte shantazhe sistematike për gazin. Dhe në vitin 2014, trupat ruse pushtuan Krimenë dhe hynë në Ukrainën lindore. Ky agresion i përgjakshëm më pas u përshkallëzua në një pushtim ushtarak në shkallë të plotë në fillim të këtij viti.

Shkruan Andriy Yermak

Në nëntor të 1994, Boris Yeltsin i shkroi homologut të tij, Bill Clinton. Presidenti rus i kërkoi SHBA-së dhe Perëndimit të mbështesin një “traktat historik ruso-ukrainas për miqësi, bashkëpunimin dhe partneritetin”.

Në atë kohë, Jelcin kishte krijuar një marrëdhënie të ngushtë pune me presidentin e Ukrainës, Leonid Kuchma. Udhëheqësi rus foli për dëshirën e tij për të “firmosur një dokument vërtet historik” që mbulonte “të gjitha problemet e Ukrainës”.

Clinton gjithashtu kishte arsye për të kërkuar një marrëveshje me Kuchma. Kur Bashkimi Sovjetik u shemb në vitin 1991, armët bërthamore u shpërndanë nëpër shtetet post-sovjetike, duke lënë një numër të konsiderueshëm në Ukrainë. Eliminimi i këtij kërcënimi ishte bërë një prioritet i madh për Uashingtonin.

Një muaj pasi Yeltsin i shkroi Klintonit, liderët u mblodhën në Budapest, Hungari. Dhe në këmbim të heqjes dorë nga arsenali i tretë më i madh bërthamor në botë, Ukrainës ju ofrua nga SHBA, Rusia dhe Britania, “njohja e pavarësisë sovranitetin dhe kufijtë ekzistues” gjithashtu ju ofrua “mbrojtje në rast kërcënimi ose përdorimi të forcës” ndaj vendit ish sovjetik.

Por tragjikisht për Ukrainën, memorandumi i Budapestit nuk i rezistoi kohës.
Së pari, Kievi u mashtrua nga disa avokatë të zgjuar, të cilët asokohe kishin këmbëngulur që premtimet për mbrojtjen e Ukrainës duhet të ndryshonin nga “garanci” në “mbështetje”. Zvogëlimi i këtij formulimi na ka ndjekur që atëherë.

Së dyti, Perëndimi kishte shumë besim në aftësinë e Jelcinit për ta udhëhequr Rusinë në rrugën drejt demokracisë liberale. Ata harruan ish-shefat e fuqishëm të shërbimit sekret sovjetik, të tërbuar nga shembja e perandorisë së tyre të vjetër, u fshehën në hije, por pranë presidentit.

Rusia shkeli për herë të parë memorandumin e Budapestit në vitin 2003 kur kërcënoi se do të pushtonte me forcë ishullin ukrainas të Tuzlës në detin Azov. Pastaj kishte shantazhe sistematike për gazin. Dhe në vitin 2014, trupat ruse pushtuan Krimenë dhe hynë në Ukrainën lindore. Ky agresion i përgjakshëm më pas u përshkallëzua në një pushtim ushtarak në shkallë të plotë në fillim të këtij viti.

Rusia di diçka që shumë në Perëndim e kanë harruar. Një vend që dëshiron të ruajë sovranitetin e tij mund të ruajë stabilitetin vetëm nëse ruan kërcënimin e mundshëm të forcës.

Shumë besojnë se sistemi ndërkombëtar i Perëndimit i bazuar në rregulla – tani i kërcënuar nga Rusia – lindi në fund të Luftës së Parë Botërore, me politikën e “vetëvendosjes”. Në atë kohë, presidenti i SHBA, Woodrow Wilson, shpalli se “aspiratat kombëtare duhet të respektohen” dhe “njerëzit tani mund të dominohen dhe qeverisen vetëm me pëlqimin e tyre”, duke shtuar: “Vetëvendosja nuk është një frazë e thjeshtë; është një parim imperativ i veprimit.”

Nëse Perëndimi beson vërtet në parime të tilla, atëherë me siguri duhet të mbështesë qeverinë e zgjedhur në mënyrë demokratike të Ukrainës me garanci gjithëpërfshirëse të sigurisë që zëvendësojnë memorandumin e dështuar të Budapestit.

Jemi të fokusuar në luftën dhe fitimin e luftës, por tashmë kemi filluar procesin e sigurimit të garancive nga aleatët tanë. Ne kemi krijuar një grup pune të nivelit të lartë të bashke kryesuar nga unë dhe ish-sekretari i përgjithshëm i NATO-s Anders Fogh Rasmussen. Anëtarët përfshijnë disa nga miqtë tanë më të ngushtë, duke përfshirë Ëilliam Hague, ish-sekretarin e jashtëm të Mbretërisë së Bashkuar, Kevin Rudd, ish-kryeministri i Australisë dhe Carl Bildt, ish-kryeministri i Suedisë.

Megjithëse objektivi afatgjatë i Ukrainës mbetet anëtarësimi në NATO, ne e kuptojmë se lufta aktuale e Rusisë e bën këtë të vështirë. Ndërkohë, megjithatë, ne kemi nevojë për garanci ligjërisht të detyrueshme nga aleatët tanë për sigurimin e armëve, shkëmbimin e inteligjencës, mbështetjen e mbrojtjes sonë dhe mbrojtjen e ekonomisë sonë.

Ne planifikojmë t’i paraqesim rekomandimet tona komunitetit global në të ardhmen e afërt. Disa zëra me ndikim, edhe brenda qeverive të aleatëve tanë, ende besojnë se është e pamundur t’i kundërvihemi Rusisë. Pozicioni i tyre mund të krahasohet më së miri me atë të një fëmije që përballet me një sfidë të vështirë. Në vend që të mbyllin sytë, të fusin gishtat në vesh dhe të bërtasin që problemi të largohet, këta njerëz duhet të hapin sytë dhe ta shohin Rusinë për atë që është.

Ne e dimë mjaftueshëm për të qenë të sigurt se nuk ka një marrëveshje të tillë paqeje, sipas së cilës Rusia do të vendoste nënshkrimin e saj dhe do ta mbante fjalën e saj. Duke pasur parasysh veprimet e saj në Siri dhe sjelljen e saj pas pushtimit të Krimesë, duhet të jetë e qartë se Moska po i përdor bisedimet e paqes si shpërqendrim dhe kurth, jo si zgjidhje. Rusia shkeli marrëveshjet e Minskut dhe Normandisë menjëherë pas nënshkrimit dhe, për tetë vjet, nuk ka përmbushur plotësisht asnjë nga angazhimet e saj.

Rusia deri më sot ka shkelur të gjitha normat dhe parimet themelore të së drejtës ndërkombëtare. Nuk ka asnjë formë apo formë që mund të marrë Ukraina si një vend i pavarurme të cilën Rusia do të mund të jetojë ndonjëherë. Ukrainasit e dinë këtë dhe kjo është arsyeja pse ata vazhdojnë t’i rezistojnë agresorit. Ata vazhdojnë luftën e tyre për liri.

Nëse Ukraina bie, cili vend do të jetë i radhës? Përballë një agresori, është e kotë të shpresosh për paqen përmes thirrjeve për drejtësi: nuk do të marrësh asnjërën.

Pas largimit nga Shtëpia e Bardhë, Bill Clinton shkroi në kujtimet e tij se konferenca fatkeqe e sigurisë në Budapest ishte “e turpshme, një moment i rrallë kur njerëzit nga të dyja palët e hodhën topin”. Fatkeqësisht, kjo nuk është plotësisht e vërtetë. Udhëheqja ruse nuk e hodhi topin. Ajo pa një mundësi të re – dhe përfitoi plotësisht nga memorandumi i dobët për ambiciet e veta perandorake.

Të mos përsërisim gabimet e së shkuarës. Garancitë e reja për Ukrainën duhet të jenë të forta dhe efektive. Siguria e Ukrainës do ta bëjë botën më të sigurt. /Përshtati “Pamfleti” nga “The Guardian”

Bota Perëndimi Rusia Ukraina