Kredia informale jashtë tregjeve të rregulluara ka shënuar zgjerim të shpejtë në gjysmën e parë të këtij viti. Rezultatet e dy anketave të Bankës së Shqipërisë në familjet dhe bizneset huamarrëse tregojnë se 48% e individëve që kanë një hua për të paguar, e kanë marrë atë në tregun e zi, nga individë të tjerë. Fenomeni u përhap edhe te bizneset, sidomos tek ato të vogla, ku 8% e tyre janë financuar nga tregu i zi. Fajdet po ushqehen nga qarkullimi i lartë i parasë jashtë bankave. Në gusht, shuma e “cash”-it në raport me ofertën monetare, shënoi nivelin më të lartë që nga viti 2019
Në kulmin e karantinës, në datën 19 prill të këtij viti, autoritetet e policisë vendore në qytetin e Shkodrës arrestuan 12 persona, pjesë e një grupi kriminal që kishte në themel të aktivitetit dhënien e parave me fajde. Grupi jepte shuma parash me afat kthimi deri në një javë, kundrejt interesave mbi 20%. Nëse kredimarrësi nuk i kthente paratë në kohë, atëherë ndaj tij merrej masa e sekuestros me dhunë, duke i përvetësuar makinën, pronën deri tek sendet personale me vlerë.
Grupe të tilla po gjejnë terren kudo nëpër Shqipëri, të ushqyer nga qarkullimi i lartë i parasë cash. Të dhënat zyrtare nga Banka e Shqipërisë tregojnë se fenomeni i qarkullimit të parasë jashtë kanaleve zyrtare ka shënuar rritje kohët e fundit, teksa numri i individëve dhe bizneseve që marrin hua me fajde në tregun e zi është rritur këtë vit.
Statistikat zyrtare të BSH-së tregojnë se në muajin gusht, paraja jashtë korporatave depozituese ishte sa 23.5% e ofertës monetare, parasë gjithsej në ekonomi i njohur si agregati M3. Ky raport ishte më i larti që nga dhjetori i vitit 2009, kur shpërtheu kriza financiare globale, që e kishte zanafillën nga bankat. Paraja cash arriti 328 miliardë lekë (2,6 miliardë euro) në fund të gushtit 2020, duke u zgjeruar me gati 40 miliardë lekë, ose 13.8% në raport me të njëjtin muaj të një viti më parë.
Një pjesë e parasë cash që po qarkullon në ekonomi po jepet me fajde. Fenomeni është provuar nga dy anketa që Banka e Shqipërisë ka bërë me 437 biznese dhe 251 familje huamarrëse, rezultatet e të cilave kanë treguar se gjatë këtij viti, janë rritur dukshëm rastet e financimit nga tregu i zi për të dyja kategoritë.
Paraja me fajde në tregun e zi është më e përhapur tek individët dhe më pak tek biznese, por këto qarkullojnë vlera më të larta. Interesat janë të larta dhe afatet e kthimit të shkurtra. Kryesisht përdoret për konsum, për të financuar qarkullimin tek bizneset, ose për të shlyer një borxh tjetër./Monitor.al
