Vetëvrasja bëhet problematike rreth moshës 15 vjeç e lart, pasi në këtë moshë fëmijët janë më të aftë për të këkuar mënyrat, përballen me problemet e moshës dhe kanë të krijuar zhvillim kognitiv të mjaftueshëm për të ndërtuar nje ide mbi vetëvrasjen.
Shkruan Oneda Kabashi*
“Vdiq! Mes biliona njerëzish që marrin frynë, jeta e fëmijës sim u desh të ndërpritej në këtë moment! Vetë e bëri, me armë, helmim,mbidozë a Zoti e di cfarë… Ai/ajo nuk jeton më!”
Tronditëse janë këto rrëfime që i dëgjojmë shpeshmi teksa flitet për fenomenin e vetëvrasjes, i cili pavarësisht ndodhisë nuk është asnjëherë jashtë vëmendjes.
Adoleshenca, si një moshë në tranzicion dhe e shoqëruar me ndryshime të mëdha, ka predispozita më lë larta për të pasur të tilla ngjarje në dosjen e saj.
-Prindër! Pikërisht për këtë duhet të tregohemi shumë të kujdesshëm mbi çdo lloj veprimi që shfaq fëmija ynë.
Mbyllja në dhomë gjatë gjithë kohës, mungesa e shokëve dhe sidomos kërcënimi që do të vrasë veten, nuk duhen lënë mënjanë kur bëhet fjalë për fëmijën. (Kujdes! 10 mënyra si të vrasësh veten pa dhimbje është tema më e klikuar në Google dhe është tregues i frikshëm që duhet marrë parasysh).
Moshat e reja duke qenë pjesërisht të informuar apo të painformuar mirë, duke mos kuptuar situtat apo interpretuar në mënyrë depresive, e shohin vetëvrasjen si “çlirim’ të situatës ku ndodhen. Padyshim në psikologjinë e tyre ata e shohin atë si shpëtimin e vetëm.
Në humbjen e një jete, nuk ka më vlerë gjetja e një fajtori, e shakqeve apo arsyeve apo të çjerrurit me të madhe “ Pse e bëre?!“
Edukata mbi jetën, rëndesinë dhe menaxhmin e vështirësive është puna më e vështirë që ‘të rriturit’ duhet të bëjnë së bashku. Në shifa botërore dimë se kemi rreth 800.000 vetëvrasje në vit, dhe rreth 25 herë më shumë tentative për të vrarë veten.
Vec shifrave, le të hidhemi pak tek sjellejet dhe fjalët që shpreh fëmija në rrezik për një tentativë apo vetëvrasje.
Si fillim nis me dyshimet: –Po sikur të vdes çfarë do bëje ti?
–Do iki nga shtëpia dhe nuk do më shohësh më kurrë!
-Sikur të vdisja, askush nuk më do më!
-S’dua të jetoj më!
Shprehje të tilla si këto janë kyçe për të kuptuar se ka diçka që nuk shkon. Këto verbalizime shoqërohen dhe me sjellje si:
“U japin të tjerëve gjërat e tyre të rëndësishme, shikojnë shumë filma apo emisione për vetëvrasjen, ka tentuar të presë apo dëmtojë veten etj”
Shenja të tilla kanë nevojë urgjente për vëmendjen e prindërve dhe të flasin me fëmijën mbi problemet që ai ka, t’i japin vëmendjen që ai kërkon dhe t’i sigurohet se ai dhe jeta e tij vlen. Në raste vështirësie, është e këshillueshme ndihma nga një psikolog/e.
Largohemi pak nga standardi i fenomenit dhe hyjmë pak në botën e fëmijës që shfaq shenja se kërkon të vrasë veten.
Vetëvrasja bëhet problematike rreth moshës 15 vjeç e lart, pasi në këtë moshë fëmijët janë më të aftë për të këkuar mënyrat, përballen me problemet e moshës dhe kanë të krijuar zhvillim kognitiv të mjaftueshëm për të ndërtuar nje ide mbi vetëvrasjen.
Shqetësime të shumta vijnë nga prindërit për fëmijët e tyre, por asnjëri nuk guxon ta përmendë si term, për shkak të mospranimin se kjo mund ti ndodhë fëmijës së tyre.
Por a e kuptojnë vërtet fëmijët që po kryejnë vetvrasje? Vetvrasjet deri në adoleshencë nuk janë të menduara mirë dhe kryesisht kanë shumë pak shenja paraprake që mund të lajmërojnë një vendim të tillë.
Ata mund të kenë shkuar drejt këtij veprimi fatal për shkak të ndjesisë së momentin, inatin apo zemërimit të papërballueshëm.
Në shumë raste vetëvrasja soqërohet me simptoma të depresionit ose të ndonjë çregullimi tjetër mendor. Gjithashtu, fëmijë të cilat janë pre e bullizmit, përdorues të substancave narkotive, alkoolit dhe drogës kanë më shumë shanse që të drejtohen drejt fatalitetit.
Humbja e një fëmije është një nga plagët më të rënda familjare dhe asgjë nuk mund t’ia ndalojë dhimbjen të afërmve.
Por mund të jemi parandalues të një ngjarje pa kthim duke u informuar mbi disa nga shkaqet dhe sjelljet që kryenjë fëmijët kur gjenden përpara se të ndërmarrin një vendim të tillë.
Le të shpenzojmë pak kohë për të qenë pranë tyre në mënyrë që t’i tregojmë pengesat dhe t’i ndihmojë të ngrihen në rast rrëzimi. Informimi kushton pak, ndërsa jeta e tyre shumë./ *psikologe
