Europa po përballet më përhapjen e një sëmundje të re. Bëhet fjalë për “Monkeypox”, ose ndryshe Lija e Majmunëve. Kjo sëmundje është zbuluar në Portugali dhe Spanjë, ndërsa virologët dyshojnë se sëmundja e rrallë mund të jetë drejt shpërthimit të parë global.
Përmes një artikulli, Daily Mail bën me dije se Spanja po monitoron 8 burra që besohet se janë infektuar me linë e majmunëve. Të tetë burrat që janë infektuar janë homoseksualë ose biseksualë, sipas mediave lokale. 5 burra kanë rezultuar pozitivë në Portugali dhe të paktën 15 raste dyshohen se janë të infektuar me virus sipas autoriteteve të vendit.
Të infektuarit janë të meshkujt të rinj, por ende nuk dihet se si janë infektuar me virus.
Deri me tani, personat që ishin të infektuar me linë e majmunëve ishin persona që kishin udhëtuar jashtë apo nga të afërm që ishin kthyer nga vendet e Afrikës, ku virusi tashmë është bërë endemik.
Por ekspertët tani kanë frikë se po përhapet më gjerësisht për herë të parë, pasi shtatë britanikë u diagnostikuan me sëmundjen e rrallë gjatë dy javëve të fundit. Gjashtë prej tyre duket se janë infektuar në Mbretërinë e Bashkuar.
Dr Simon Clarke, një mikrobiolog në Universitetin e Reading, tha për MailOnline se dyshon se rastet në Mbretërinë e Bashkuar besohet se janë më dhjetëra. Por ai këmbënguli se sëmundja nuk do të përhapet si Covid, duke shtuar: “Do të habitesha nëse do të regjistroheshin më shumë se 100 raste në Britani”.
Rajonet në të gjithë Spanjën janë vënë në alarm pas njoftimit të tetë rasteve të dyshuara në Madrid. Pritet ende konfirmimi nga Qendra Kombëtare e Mikrobiologjisë, por shefat e shëndetësisë kanë paralajmëruar të tregojnë kujdes.
Fernando Simón, një mjek tha se “nuk ka të ngjarë që lija e majmunëve të përhapet masivisht por gjithsesi nuk duhet ta përjashtojmë si mundësi. Spanja u ka bërë thirrje komuniteteve që të njoftojnë shërbimet shëndetësore publike ‘urgjentisht’ për pacientët me simptoma”.
Ai tha se tani është e nevojshme të merren masa ekstreme dhe të hetohen të gjitha hipotezat për rrugët e infektimit. Sipas tij, shumica e rasteve u zbuluan në Qendrën Shëndetësore Sandoval në kryeqytet, një klinikë IST.
Transmetuesi spanjoll RTVE tha se të tetë pacientët ishin homoseksualë. Ndërkohë, rastet e dyshuara në Portugali u zbuluan të gjitha në rajonin e Lisbonës dhe Luginës së Tagus.
Ministria e Shëndetësisë e Portugalisë ka lëshuar një paralajmërim duke u kërkuar njerëzve që kanë simptoma si skuqje apo flluska që të kontrollohen.
Kur shfaqen këto simptoma, duhet të shmangen në mënyrë urgjente kontaktet me të tjerët. Ekspertët shëndetësorë që hetojnë shpërthimin e ri të lisë së majmunëve në Britani besojnë se virusi mund të transmetohet seksualisht.
Mendohej se lija e majmunëve mund të transmetohej vetëm përmes kontaktit të ngushtë si lëngjet e trupit, piklat e frymëmarrjes dhe lezionet. Megjithatë, përqindja e lartë e rasteve në shpërthimin aktual në Angli që janë homoseksualë ose biseksualë (4/7, 57%) është shumë shqetësuese.
Një deri në 10 persona mund të vdesin nga lija e majmunëve. Simptomat fillestare përfshijnë ethe, dhimbje koke, dhimbje muskujsh, dhimbje shpine, ënjtje të nyjeve limfatike, të dridhura dhe rraskapitje.
Kur shfaqen këto simptoma, duhet të shmanget ‘kontakti i drejtpërdrejtë fizik’, shtuan zyrtarët. Deri më tani, lija e majmunëve ishte zbuluar vetëm në katër vende jashtë Afrikës – në Mbretërinë e Bashkuar, SHBA, Izrael dhe Singapor.
Të gjitha rastet kishin lidhje udhëtimi në Nigeri dhe Gana. Infeksionet janë më të zakonshme në Afrikën qendrore dhe perëndimore, dhe mund të vijnë nga kontakti i drejtpërdrejtë me kafshët e infektuara. Ekspertët shëndetësorë që hetojnë shpërthimin e ri të lisë së majmunëve në Britani besojnë se virusi mund të jetë duke u përhapur seksualisht mes njerëzve për herë të parë. Megjithëse, mendohej se lija e majmunit mund të transmetohej vetëm përmes kontaktit të ngushtë.
Një nga simptomat e tjera është skuqja, e cila fillon të përhapet fillimisht në fytyrë dhe më pas në pjesë të tjera të trupit duke përfshirë organet gjenitale. Skuqja ndryshon dhe kalon nëpër faza të ndryshme dhe mund të duket si lija e dhenve ose sifilizi.
Lija e majmunëve u zbulua për herë të parë kur një shpërthim i një sëmundjeje të ngjashme me linë ndodhi te majmunët që përdoreshin për studime në vitin 1958. Rasti i parë i njeriut u regjistrua në vitin 1970 në Republikën Demokratike të Kongos dhe infeksioni është raportuar në një numër vendesh të Afrikës Qendrore dhe Perëndimore që atëherë.
Vetëm një pjesë e vogël e rasteve janë raportuar jashtë Afrikës.
Por, sa vdekjeprurëse është kjo sëmundje e rrallë?
Lija e majmunit mund të kalohet lehtë, me shumicën e pacientëve që shërohen brenda pak javësh pa pasur nevojë trajtim. Megjithatë, sëmundja mund të jetë fatale. Lija e majmunëve vret deri në 10 për qind të njerëzve të infektuar.
Megjithatë, shkalla e vdekshmërisë është më afër një në 100 – e ngjashme me atë kur Covid u përhap për herë të parë. Të gjitha rastet në Mbretërinë e Bashkuar ishin të infekttuar me llojin e virusit të Afrikës Perëndimore, i cili është i lehtë në krahasim me llojin e Afrikës Qendrore.
A ka ndonjë kurë?
Nuk ka trajtime specifike të disponueshme për linë e majmunëve. Megjithatë, për shkak se virusi i lisë së majmunit është i lidhur ngushtë me virusin që shkakton linë, injeksionet për linë mund t’i mbrojnë njerëzit gjithashtu nga sëmundja e lisë së majmunit.
Një vaksinë, Jynneos, e njohur gjithashtu si Imvamune ose Imvanex, është licencuar në SHBA për të parandaluar linë e majmunëve, por nuk është e aprovuar në Mbretërinë e Bashkuar. Vaksina rezultoi reth 85 për qind efektive në parandalimin e lisë së majmunëve.
Antiviralët dhe gjaku nga individë të vaksinuar kundër lisë mund të përdoren për të trajtuar rastet e rënda.
Sa shqetësuese është?
Shefat e shëndetësisë në Mbretërinë e Bashkuar thonë se rreziku për popullsinë në Mbretërinë e Bashkuar është i ulët.
Por ata u kanë kërkuar homoseksualëve, biseksualëve dhe meshkujve të tjerë që bëjnë seks me meshkuj që të jenë tepër vigjilentë, sepse duket se janë në rrezik më të lartë për t’u infektuar.
Këtyre grupeve u është kërkuar të kujdesen për ndonjë skuqje ose lezion të pazakontë në çdo pjesë të trupit të tyre, veçanërisht në organet gjenitale, dhe të kontaktojnë pa vonesë një shërbim shëndetësor seksual nëse kanë shqetësime.
Shumica e shkencëtarëve besojnë se shpërthimi do të jetë i vogël dhe nuk do të transmetojë asgjë si në nivelet e para me Covid. Kjo është për shkak se lija e majmunëve është e dobët në përhapjen midis njerëzve dhe mbështetet në kontaktin shumë të ngushtë dhe të zgjatur midis njerëzve.
Çfarë duhet të bëj nëse kam simptoma?
Kushdo që shqetësohet se mund të jetë i infektuar nga lija e majmunit, këshillohet të kontaktojë me klinikat përpara vizitës së tyre.
Drejtuesit e shëndetësisë thonë se thirrja ose diskutimi i tyre do të trajtohet me ndjeshmëri dhe konfidencialitet.
