A ke para?- Jo! Ti je askush, Ti je asgjë! A ke para? – Po ! Ti je gjithkush, Ti je gjithcka!
“Varfëria është uri. Varfëria është mungesa e një strehe. Varfëria është të qenit i sëmurë dhe të mos kesh mundësi për t’u vizituar tek doktorri. Varfëria është të mos kesh akses në edukim dhe të mos dish të lexosh. Varfëria është të mos kesh një vend pune dhe të kesh frikë për të ardhmen. ”
Njerëzit kanë nevojë të blejnë ushqim dhe veshmbathje,dhe jo të jetojnë nën kthetrat e pamundësisë e varferisë.
Kjo situatë sjell edhe falimentimin e bizneseve lokale, gjë që do të sjelli rritjen e varfërisë.
Sigurimi social është një mekanizëm ekonomik me anë të të cilit, qeveria ofron ndihmë monetare për njerëzit me të ardhura të pamjaftueshme ose pa të ardhura. Cdo njeri si anëtar i shoqërisë ka të drejta ekonomike si: sigurimet shoqërore, ndihma sociale dhe kulturore të nevojshme për të, për dinjitetin dhe zhvillimin e lirë të personalitetit të tij.
Pra, ky sistem është të krijojë një ekonomi të fortë, ku sistemi i sigurisë shërben si një sigurim për mbijetesën e njerëzve dhe të bizneseve.
Gjithashtu u mundëson njerëzve të qënit korrekt e të ndershëm, pasi nuk kanë nevojë të kthehen në kriminel për mbijetesë, ku si njerëzit ashtu edhe kompanitë mund të gjejnë mundësinë për të përballuar kohërat e këqija deri sa të kthehen kohërat e mira.
Pagat në shoqëri duhet të jenë aq të larta, sa jo vetëm që të mbijetojnë, por të jenë më të larta se çdo ndihmesë qe mund të merret.
Ekonomia shqiptare po shkon drejt privatizimit total dhe më e keqja me organizma spekulativ sic janë PPP dhe koncensionet. Resurset janë pasuri kombëtare dhe duhet të perfitojë e gjithë shoqëria , por në të vërtetë pasuron vetëm një grup njerëzish të caktuar. Kjo bën që ne të paguajmë, pa pasur mundësi tjetër, koncensionarëve private ndërkohë që duhet të ishim përfitues. Nafta, mineralet nëntokësore, ujë, e deri tek analizat e gjakut…. Të përzgjedhurit i kanë kthyer të mirat dhe shërbimet në Monopol ku i bënë automatikisht fitues dhe të mbrojtur nga konkurenca.
Unë, do të sugjeroja dhe do të dëshiroja një organizim ekonomik e sistem shpërndarje disi më ndyshe nga ai i sotmi. Fitues dhe të mbrojtur duhet të ndihen dhe qytetarët e thjeshtë.
Sugjerimet : Zhvillimi i një ekonomie mikse, me elementë të ekonomisë së tregut dhe asaj të centralizuar (planifikuar). Koncepti i ekonomisë së përzier u aplikua gjatë Luftës së Ftohtë, ne disa shtete dhe sot po aplikohet me shumë sukses në Europë,vendet Nordike dhe në Kinë.
Ekonomia e përzier është një sistem ekonomik që në thelb ka ekonominë e tregut, por edhe shteti gjithashtu zotëron kapitale dhe është operator në prodhim. Për disa sektorë dhe industri, shteti mund të zotërojë ose investojë, dhe rregullon tregun me politika, me taksat dhe ligjet. Vendet që kryesisht quhen ekonomi të përziera sot janë edhe vendet Nordike. Avantazhi më i madh i shtetit që ndikon në një pjesë të ekonomisë është se garanton siguri më të madhe ekonomike dhe sociale për individin.Pa ndikimin e politikave qeverisëse dhe mungesa e konkurrencës çojnë në rritjen e pakontrolluar te çmime, dhe nganjëherë edhe efikasitet më të ulët.
Taksat e larta zakonisht shihen si një nga disavantazhet që vijnë me ekonominë e përzier siç vihet re në vendet Nordike. Në të njëjtën kohë, taksat më të larta garantojnë gjithashtu një siguri më të madhe per mire menaxhimin e investimet ne sektore jetike te qytetareve siç janë shkollat, shëndetësia dhe kujdesi, shembuj të sektoreve që kontrollohen dhe rregullohen nga shteti.
Në një ekonomi të përzier, ekzistojnë mundesi per funksionim ligjesh, që mbrojnë individin, siç janë mbrojtja e punësimit, ligjet e mjedisit të punës, përfitimet e papunësisë dhe përfitimet sociale etj.Sidoqoftë, shpesh mund të shihet se në një ekonomi të përzier ka kosto të tepërta dhe shfaqen mangësi manaxhimi, në industritë që kontrollohen nga ekonomia e planifikuar, d.m.th., industritë e kontrolluara nga shteti.
Në Shqipëri, kujdes të vecantë duhet të tregohet, me anë të politikave ekonomike, për atë pjesë të popullatës e cila përfshin : fëmijët, të moshuarit, të sëmurët dhe të papunët.
Pensionistët kanë një pension të pamjaftueshëm për mbijetesë. por cfarë ndodh me ata pensionistë që nuk kanë ndihmën e fëmijëve?
Personat me aftësi të kufizuar, Femijët jetim ,Të papunët etj, gjithashtu kërkojnë vëmendjen e shtetit.
Ndryshimi i sistemit ekonomik ekstremisht privat në Ekonominë e përzier do të sjelli këto avantazhe:
Uljen e vjedhjeve pasi do të ketë plotësim të nevojave minimale
Përmbushja e nevojave minimale nuk do të cënoje më dinjitetin vetjak të shtresave në nevojë
Uljen e vdekshmërisë që ka ardhur nga pamundësia e aksesimit në sistemin shendetësor apo pasjes së minimumit jetik.
Nëse doni një Zvicër ose një Europë të vogël në zemër të Ballkanit, ndryshoni sistemin ekonomik në Shqipëri duke aplikuar ekonominë mikse (të përzier) e jo PPP-të!
Nga SILVANA BEGAJ
