Shkruar nga Pamfleti
Menjëherë pas tërmetit të parë Ministrat ranë dakord të përdorin fuqinë punëtore dhe aftësitë e ushtrisë për operacionet e kërkim-shpëtimit, por kur e informuan Presidentin, Rexhep Tayyip Erdogan, ai refuzoi dhe ushtria nuk mund të merrte pjesë në operacione.
Informacionet dhe shpjegimet e reja kanë forcuar pretendimet se Forcat e Armatosura Turke (TSK) morën pjesë shumë vonë në operacionet e kërkim-shpëtimit me të gjitha njësitë dhe aftësitë e tyre pas dy tërmeteve të mëdha që goditën Turqinë më 6 shkurt. Në 48 orët e para të katastrofës, TSK nuk ka marrë urdhra zyrtarë për të ofruar ndihmë humanitare në zonën e tërmetit; përkundrazi, disa elementë shkuan në ndihmë me iniciativën e komandantëve rajonalë përkatës. Me fjalë të tjera, TSK-ja dha shumë më pak ndihmë nga sa ishte në gjendje të jepte. TSK mori urdhra zyrtarë dhe u dha ndihmë të plotë viktimave 48 orë pas tërmeteve, duke rezultuar në një numër të madh viktimash.
Gazetari veteran Memduh Bayraktaroğlu postoi një video në faqen e tij në YouTube më 14 shkurt, bazuar në informacionin e dhënë nga një zyrtar që punonte në Agjencinë e Menaxhimit të Fatkeqësive dhe Emergjencave (AFAD), i cili personalisht ishte dëshmitar i ngjarjeve. Sipas zyrtarit, menjëherë pas tërmetit të parë Ministri i Brendshëm, Süleyman Soylu, Ministri i Mbrojtjes Hulusi Akar dhe Ministri i Turizmit dhe Kulturës Mehmet Ersoy u takuan dhe filluan të diskutojnë hapat që duhet të ndërmerren për t'u marrë me tërmetin. Ministrat ranë dakord të përdorin fuqinë punëtore dhe aftësitë e TSK-së për operacionet e kërkim-shpëtimit, por kur e informuan Presidentin Recep Tayyip Erdogan, ai refuzoi dhe TSK nuk mund të merrte pjesë në operacione.
Bayraktaroğlu deklaroi se informacioni që ai kishte transmetuar përfshin akuza të rënda, por ai gjithashtu deklaroi se nëse zyrtarët i mohojnë pretendimet, ai do t'i transmetojë ato gjithashtu.
Nuk ka asnjë përgjigje nga ministrat në lidhje me pretendimet e bëra nga Bayraktaroğlu në kanalin e tij në YouTube për ngjarjet e mëngjesit të 6 shkurtit. Burak Gültekin, këshilltar në Ministrinë e Brendshme, ka mohuar pretendimet e bëra në video pa përmendur drejtpërdrejt emrin, Bayraktaroğlu. Megjithatë, Bayraktaroğlu postoi një video tjetër në faqen e tij në YouTube më 19 shkurt duke rikonfirmuar pretendimet e tij.
Në përgjigje të kritikave se TSK-ja ishte vonë për t'iu përgjigjur tërmetit, Ministri i Mbrojtjes Akar lëshoi një deklaratë më 20 shkurt. Akar mbrojti veprimet e ushtrisë, duke deklaruar se ata ishin të mobilizuar që në fillim dhe nxituan për të ndihmuar njerëzit. Ai shpjegoi se tërmeti i parë ndodhi në orën 4:17 të mëngjesit të datës 6 shkurt dhe se Ministria e Mbrojtjes, si dhe të gjitha qendrat operacionale të forcave tokësore, detare dhe ajrore kërkuan raporte nga njësitë në orën 4:30 të mëngjesit. Komandës së Ndihmës Humanitare iu dhanë udhëzime dhe të gjitha njësitë ushtarake u mobilizuan në përputhje me rrethanat. Akar tha se i raportoi Presidentit Erdogan në orën 5:10 të mëngjesit për gjendjen e ushtrisë, duke shtuar se pavarësisht vështirësive për shkak të kushteve të këqija atmosferike, ushtria turke bëri përpjekje të mëdha për të transportuar ekipet e AFAD në zonat e prekura.
Megjithatë, deklaratat e Akarit nuk e ndryshojnë faktin se TSK reagoi shumë vonë për tërmetet. Më 17 gusht 1999, menjëherë pas një tërmeti në Gölcük, TSK veproi shpejt, duke vendosur rreth 65,000 ushtarë brenda 48 orëve për të kryer operacionet e kërkim-shpëtimit, evakuimit dhe strehimit. Ushtarët ngritën gjithashtu spitale në terren, qytete me tenda dhe kuzhina të lëvizshme për të ndihmuar të prekurit nga fatkeqësia, duke luajtur një rol vendimtar në rimëkëmbjen e vendit. Populli turk priste të njëjtën përgjigje nga TSK, por u zhgënjye kur pa përpjekje me kapacitet të ulët në zonën e tërmetit. Në fatkeqësinë aktuale, TSK vendosi vetëm 7,500 ushtarë në 48 orët e para pas tërmetit, një kohë kritike për operacionet e kërkim-shpëtimit, pak më shumë se një e dhjeta e personelit të dislokuar në tërmetin e Gölcük të vitit 1999.
Pas një përpjekjeje për grusht shteti në vitin 2016, administrata e Erdoganit zbatoi ndryshime institucionale në TSK, duke dobësuar funksionet komanduese dhe kontrolluese të komandave të forcave dhe shefit të shtabit të përgjithshëm mbi njësitë dhe stafin e tyre. Në krizat e mëparshme, si tërmeti i vitit 1999, Komanda e Forcave Detare kishte autonominë të krijonte një urë transporti detar me anije luftarake dhe të transportonte të plagosurit në spitale pa urdhër nga askush. Megjithatë, në tërmetet e fundit, një urë e ngjashme transporti detar nuk u vendos brenda 24 orëve të para, pavarësisht nga disponueshmëria e anijeve dhe fregatave për ulje dhe amfibe. Reflekset e zakonshme institucionale të TSK-së në situata krize janë komprometuar nga struktura e krijuar nga administrata e Erdoganit. Megjithatë,
Një analizë e deklaratave të ministrit të Mbrojtjes Akar zbulon se ato nuk bien ndesh me pretendimet e gazetarit Memhud Bayraktaroğlu. Ndërsa Akar nuk thotë në mënyrë eksplicite pse Forcat e Armatosura Turke nuk dislokuan trupa të mjaftueshme në rajon menjëherë pas tërmeteve, ai lë të kuptohet se TSK ishte gati të ndërhynte dhe dëshiron që njerëzit të arrijnë në përfundimin se Presidenti Erdogan nuk i ka lejuar ta bëjnë këtë. Kjo deklaratë e shfajëson Akarin dhe i ngarkon Erdoganit përgjegjësinë për reagimin e vonuar të TSK-së. Arsyeja e vendimit të Erdoganit spekulohet të jetë për shkak të dëshirës së tij për të parandaluar TSK-në të rifitojë nivelin e mëparshëm të besueshmërisë dhe mbështetjes publike, pasi ai e sheh atë si një kërcënim për sundimin e tij.
Tërmetet e fundit në Turqi dhe dëmet e mëvonshme ekonomike dhe reagimi joadekuat i institucioneve shtetërore kanë dëmtuar imazhin e Presidentit Erdogan në BE dhe SHBA. Përpara tërmetit, Erdogan shihej si figura e vetme politike e aftë për të stabilizuar Turqinë, pavarësisht nga tendencat e tij autoritare. Megjithatë, fatkeqësia ka shkaktuar një ndryshim në perceptim. Vetë Erdogan tani shihet si shkaku i destabilizimit të Turqisë. Erdogan tani synon të mbajë TSK-në nën kontroll më të rreptë, pasi ai mbetet i kujdesshëm ndaj mundësisë së një grushti shteti. Për Erdoganin, shtypja e frikës nga një grusht shteti ka përparësi ndaj humbjes së jetëve të shkaktuara nga tërmetet./ Përshtati “Pamfleti” nga “Turkish Minute”
