Shkruar nga Pamfleti
“Me afrimin potencial të një marrëveshjeje ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, kjo ka shumë të ngjarë të ndryshojë në mënyrë dramatike marrëdhëniet midis Serbisë dhe Rusisë. Megjithatë, çdo marrëveshje do të përballej me kundërshtim të fortë nga pjesë të popullsisë serbe. Një slogan që tani këndohet në protestat pro-ruse është "kush firmos, vdes", një kërcënim i drejtpërdrejtë për Vuçiçin.”
Ndërsa presioni ekonomik dhe politik ndaj Serbisë për t'iu bashkuar sanksioneve perëndimore ndaj Rusisë rritet, ministri serb i ekonomisë Rade Basta ndërmori hapin e papritur duke i kërkuar Beogradit që të vendosë sanksione.
Serbia deri më tani ka refuzuar të vendosë sanksione ndaj aleatit të saj tradicional Rusisë, pavarësisht se është nën presion të madh nga partnerët e saj perëndimorë për ta bërë këtë; si një nga vendet kandidate për në BE, ajo pritet që të përafrojë politikën e saj të jashtme me Brukselin.
Sondazhet e kryera gjatë vitit të kaluar tregojnë se serbët janë gjerësisht prapa qëndrimit të qeverisë së tyre për të mos vendosur sanksione dhe ka gjithashtu një nivel të lartë simpatie ndaj Rusisë. Komentet e Bastës kështu tërhoqën kritika si nga radhët e qeverisë ashtu edhe nga opozita.
Ministri i Jashtëm Ivica Daçiç tha se partia e tij mbështet politikën ekzistuese të qeverisë, ndërsa Lëvizja Socialiste i bëri thirrje Bastës të jepte dorëheqjen. Kreu i Serbisë së Bashkuar Dragan Markoviç Palma tha se Basta kishte dhënë mendimin e tij personal dhe se partia nuk i mbështet sanksionet.
Presioni për të zgjedhur mes Rusisë dhe Perëndimit
Siç raportohet nga “bne IntelliNews”, vendet e tjera në rajon që kanë kërkuar të mbajnë marrëdhënie si me Perëndimin ashtu edhe me Rusinë, janë gjithashtu nën presion për të marrë një qëndrim të qartë kundër Rusisë. Në të njëjtën kohë, diplomatët perëndimorë po ushtrojnë presion mbi vendet miqësore me Rusinë për të ndaluar ndihmën e Moskës për t'iu shmangur sanksioneve.
Me 10 paketa të shpallura tashmë, shefi i politikës së jashtme të BE-së Josep Borrell pranoi më 10 mars se Perëndimit po i mbarojnë opsionet e sanksioneve dhe theksi duket se po zhvendoset drejt zbatimit të sanksioneve ekzistuese më me forcë. Në ditët e fundit, Turqia, e cila kishte luajtur me sukses të dyja palët, ndaloi papritur eksportin e mallrave në Rusi. Ndërkohë, një nga avokatët më të fortë të presidentit rus Vladimir Putin në Evropë, kryeministri hungarez Viktor Orban, ka thënë se ai mund të "rimendojë" marrëdhëniet e tij me Rusinë në të ardhmen në dritën e "ndryshimit të realiteteve gjeopolitike".
Cila është zgjedhje me e mirë për Serbinë?
Vuçiç ka thënë që nga pushtimi se Serbia do të veprojë në interesin e saj më të mirë. Beogradi ka vazhduar politikën e tij të mbajtjes së marrëdhënieve me Rusinë dhe Perëndimin gjatë vitit të kaluar, pavarësisht se kjo po bëhet gjithnjë e më e vështirë. Ndërkohë që iu shmang sanksioneve, Serbia ka votuar vazhdimisht për të dënuar luftën në votat e OKB-së dhe ka refuzuar të njohë aneksimet e Rusisë të territorit ukrainas .
Megjithatë, Basta nuk është ministri i parë i qeverisë që kërkon që Serbia të mbajë një qëndrim më të ashpër ndaj Rusisë. Deri në emërimin e qeverisë së re vjeshtën e kaluar, ish-ministrja e Minierave dhe Energjisë së Serbisë Zorana Mihajlovic ishte zëri kryesor properëndimor në qeverinë serbe. Ajo u përplas hapur me ministrin e atëhershëm të Brendshëm Aleksandar Vulin gjatë vizitës së këtij të fundit në Moskë në gusht, kur ajo akuzoi ministrin e Jashtëm rus Sergei Lavrov për "abuzim" me vendimin e Serbisë për të mos vendosur sanksione ndaj Rusisë duke pretenduar në mënyrë të rreme se Serbia mbështeste pushtimin rus të Ukrainës.
Kundërshtimi i sanksioneve
Kundërshtarët e sanksioneve përmendin lidhjet tradicionale si kultura dhe gjuha midis dy kombeve sllave, Serbisë dhe Rusisë. Moska gjithashtu mbështeti Serbinë kur u sanksionua nga Perëndimi gjatë luftërave të viteve 1990 në ish-Jugosllavi. Ekziston një kontigjent i zëshëm pro-rus në Serbi, i cili ka parë disa mitingje të ekstremit të djathtë që kërkon që Beogradi të mbështesë në mënyrë aktive Moskën.
Sot, leva kryesore që Rusia ka mbi Serbinë është mbështetja e saj për ta mbajtur Kosovën jashtë OKB-së dhe organizatave të tjera ndërkombëtare.
Me afrimin potencial të një marrëveshjeje ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, kjo ka shumë të ngjarë të ndryshojë në mënyrë dramatike marrëdhëniet midis Serbisë dhe Rusisë. Megjithatë, çdo marrëveshje do të përballej me kundërshtim të fortë nga pjesë të popullsisë serbe. Një slogan që tani këndohet në protestat pro-ruse është "kush firmos, vdes", një kërcënim i drejtpërdrejtë për Vuçiçin.
Lëkundja e mbështetjes ndaj Rusisë
Megjithatë, vox pops të kryera nga “bne IntelliNews” zbuluan se Rusia e pakushtëzuar në Serbi ka filluar të zbehet pavarësisht fushatave agresive nga Moska. Grupi i intervistave zbuloi se ndikimi i luftës në jetën e përditshme, si çmimet e larta të ngrohjes, energjisë elektrike dhe ushqimit, po shkaktojnë ndryshimin e ndjenjave. Faktorë të tjerë janë rreziku i izolimit nga pjesa tjetër e Evropës. Qindra rusë, të cilët u larguan nga vendlindja e tyre për shkak të kundërshtimit të tyre ndaj luftës dhe tani jetojnë në Serbi, kanë kontribuar gjithashtu në fillimin e ndryshimit të mendimit.
Kjo ishte e dukshme edhe në përvjetorin e pushtimit të Ukrainës , kur disa qindra njerëz u mblodhën në një demonstratë paqësore në Sheshin e Republikës, ku ata ngritën një flamur ukrainas në Sheshin e Republikës, më pas marshuan nëpër qendër të qytetit. Në të njëjtën ditë, një grup aktivistësh mbërritën në ambasadën ruse për t'i dorëzuar një kërkesë presidentit rus Vladimir Putin për t'u dorëzuar në Gjykatën Penale Ndërkombëtare në Hagë. Grupi mbante një tortë të akullt që dukej se pikonte gjak dhe mbi të cilën kishte një kafkë të madhe, të cilën e lanë në trotuar jashtë ambasadës.
Raportet për rekrutim nga grupi paraushtarak rus Wagner në Serbi gjithashtu kanë krijuar tensione, pasi rekrutimi i shtetasve serbë për të luftuar në luftërat e huaja është kundër ligjit. Wagner kuptohet se ka rritur aktivitetet e tij në Serbi, ku shumë njerëz janë dashamirës ndaj Rusisë, me hapjen e të ashtuquajturës 'qendër kulturore' në fund të vitit 2022. Kritikat nuk u kufizuan vetëm tek aktivistët vendas, disa prej të cilëve ngritën një ankesë penale kundër Wagner ; Vuçiç foli gjithashtu për këtë çështje, duke thënë se Rusia duhet të ndalojë përpjekjet për të rekrutuar serbët për të luftuar përkrah grupit Wagner në Ukrainë.
Serbia po paguan çmimin për mos sanksionimin e Rusisë
Kryeministrja serbe Ana Brnabiç tha më 12 mars se Serbia po e paguan ekonomikisht çmimin për mosvendosjen e sanksioneve ndaj Rusisë. Pushtimi i Ukrainës e zhvendosi theksin nga investimi në vendet e afërta në investimin në vendet mike me vlera të përbashkëta.
Ndërsa pothuajse i gjithë rajoni pritet të marrë flukse shumë më të forta hyrëse të IHD-ve në vitin 2022, Serbia është përjashtim, pasi në terma nominalë ajo pa një stagnim (për të dhënat e disponueshme deri më tani) dhe IHD-të ranë si pjesë e PBB-së. Në mënyrë të veçantë, investimet nga vendet e BE-së ranë ndjeshëm në vitin 2022, duke zënë vetëm një të tretën e totalit krahasuar me rreth 60% në vitet e mëparshme.
Ngecja e progresit të anëtarësimit në BE
BE-ja ka kërkuar të inkurajojë vendet nga Ballkani Perëndimor dhe Fqinjësia Lindore pas pushtimit të Ukrainës duke zgjeruar statusin e kandidatit në Ukrainë, Moldavi dhe Bosnje dhe Hercegovinë dhe duke lejuar Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut të fillojnë negociatat e pranimit.
Serbia, ndërkohë, është përballur me thirrje të përsëritura nga eurodeputetët për të vendosur sanksione ndaj Rusisë ose rrezikon të ngrijë përparimin e saj të pranimit në BE. Në një projekt-raport të kohëve të fundit , raportuesi i përhershëm i Parlamentit Evropian për Serbinë tha se përafrimi i vendit me një "regjim autokratik luftarak" domethënë Rusinë është i papranueshëm.
Ambasadori i SHBA-së në Serbi, Christopher Hill, gjithashtu argumentoi më herët në mars se Serbia po "paguan një çmim të lartë" për mos futjen e sanksioneve ndaj Rusisë. Hill tha në një intervistë me “Novi Pazar Radio Sto Plus” se dështimi i vendosjes së sanksioneve ishte një nga arsyet kryesore që ngadalësoi përparimin e Serbisë drejt BE-së./Përshtati “Pamfleti” nga “bne IntelliNews”
