Bota28 Mars 2023, 17:42

Urdhër-arresti për Putinin, në grackë edhe Erdogan

Shkruar nga Pamfleti
Urdhër-arresti për Putinin, në grackë edhe Erdogan
Presidenti rus, Vladimir Putin dhe homologu turk Recep Tayyip Erdoğan

Për momentin, gjithçka që mund të bëjë Erdogan është të lutet që Putini të mos bëjë një vizitë të tillë në Turqi, pasi Putini posedon prova të rëndësishme në lidhje me mbështetjen e dhënë për organizatat radikale terroriste në Siri, gjë që mund të çojë në gjykimin e Erdoganit nga GJNP.

Shkruan Fatih Yurtsever *, Turkish Minute

Më 17 mars 2023, gjyqtarët në Gjykatën Penale Ndërkombëtare (ICC) lëshuan urdhra arresti për presidentin rus Vladimir Putin dhe Maria Alekseyevna Lvova, komisionere për të drejtat e fëmijëve në zyrën e presidentit të Federatës Ruse.

Ata akuzohen për kryerjen e krimeve të luftës në lidhje me dëbimin e fëmijëve nga territoret ukrainase të pushtuara nga Rusia dhe transferimin e tyre në Federatën Ruse.

Me marrëdhëniet e ngushta personale të presidentit turk Recep Tayyip Erdoğan me Putinin dhe mungesën e përfshirjes së Turqisë në sanksionet e vendosura ndaj Rusisë pas pushtimit të Ukrainës më 24 shkurt 2022, çfarë implikimesh ka vendimi i ICC-së për të lëshuar një urdhër arresti për Putinin për Erdoganin?

Gjykata Ndërkombëtare Penale

ICC është një gjykatë penale ndërkombëtare e përhershme që heton dhe ndjek penalisht individët për krimet më të rënda me implikime të gjera globale. ICC-ja është e mandatuar të veprojë si një parandalues ​​kundër shkeljeve të së drejtës ndërkombëtare në të ardhmen dhe t'i mbajë përgjegjësit përgjegjës për veprimet e tyre.

Kur provat e kërkojnë, GJNP-ja ushtron juridiksionin e saj dhe kryen gjykime në përputhje me Statutin e Romës, traktatin që themelon GJNP-në. Statuti i Romës përcakton juridiksionin, strukturën e qeverisjes dhe procedurat e ICC-së për ndjekjen penale të personave të akuzuar për krime brenda mandatit të saj.

Statuti i Romës u miratua në vitin 1998 dhe hyri në fuqi në vitin 2002. Deri në vitin 2022, ai ishte ratifikuar nga 123 vende. Nga këto, 33 janë shtete afrikane, 19 nga rajoni i Azisë-Paqësorit, 18 vende të Evropës Lindore, 28 shtete të Amerikës Latine dhe Karaibeve, dhe 25 të Evropës Perëndimore dhe kombe të tjera. Për më tepër, disa vende, duke përfshirë Shtetet e Bashkuara, Rusinë dhe Kinën, kanë refuzuar të ratifikojnë Statutin e Romës dhe nuk e njohin juridiksionin e ICC-së.

ICC heton dhe ndjek penalisht individët për katër lloje krimesh: gjenocid, krime kundër njerëzimit, krime lufte dhe krim agresioni. Gjenocidi përfshin qëllimin specifik për të shkatërruar një grup kombëtar, etnik, racor ose fetar. Krimet kundër njerëzimit janë shkelje të rënda të kryera si pjesë e një sulmi në shkallë të gjerë kundër çdo popullsie civile, duke përfshirë vrasjen, përdhunimin, burgosjen dhe torturën.

Krimet e luftës përfshijnë shkelje të rënda të konventave të Gjenevës, të tilla si shënjestrimi i civilëve, spitaleve ose ndërtesave fetare. Krimi i agresionit është përdorimi i forcës së armatosur nga një shtet kundër sovranitetit të një shteti tjetër. Ky krim iu shtua Statutit të Romës në vitin 2010 dhe Asambleja e Shteteve Palë aktivizoi juridiksionin e tij në vitin 2017.

Juridiksioni

ICC ka juridiksion mbi rastet që përfshijnë gjenocid, krime kundër njerëzimit ose krime lufte të kryera më 1 korrik 2002 ose pas saj, nga shtetas të shteteve palë ose brenda territoreve të tyre. Për më tepër, GJNP-ja mund të hetojë krimet e referuara nga Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara (KSOKB) sipas një rezolute të miratuar sipas Kapitullit VII të Kartës së OKB-së. Që nga 17 korriku 2018, gjykata mund të hetojë edhe aktet e agresionit të referuara nga KS i KB, pavarësisht nga përfshirja e shtetit në GJNP. Në rastet kur KS të KS nuk konstaton akt agresioni, prokurori mund të fillojë hetim pas gjashtë muajsh, me autorizim nga Seksioni i Procedurës Paraprake. Megjithatë, gjykata nuk do të ushtrojë juridiksion mbi krimet e agresionit që përfshijnë shtetet joratifikuese.

Si një institucion i pavarur, GJNP ka një marrëveshje bashkëpunimi me Kombet e Bashkuara, e cila mund t'i referohet situatave jashtë juridiksionit të gjykatës, duke e fuqizuar atë për të ndërhyrë. Shembuj të dukshëm përfshijnë situatat e Darfurit (Sudan) dhe Libisë.

Turqia dhe GJNP

Në vitin 2004, Turqia filloi negociatat për t'u anëtarësuar në Bashkimin Evropian dhe gjatë kësaj periudhe qeveria e kryeministrit Recep Tayyip Erdoğan shprehu gatishmërinë e saj për të ratifikuar Statutin e Romës, i cili themeloi ICC-në. Për t'u përgatitur për këtë anëtarësim të mundshëm, ata rishikuan nenin 38 të Kushtetutës turke për të sqaruar dallimin midis ekstradimit të shtetasve në shtetet e huaja kundrejt dorëzimit të të dyshuarve në GJPN, duke krijuar kështu një rrugë për Turqinë për të ekstraduar kriminelët në GJPN.

Megjithatë, Ankaraja nuk e ratifikoi Statutin e Romës për shkak të potencialit për ndjekje penale nga ICC duke pasur parasysh luftën e vazhdueshme të Turqisë kundër Partisë së Punëtorëve të Kurdistanit (PKK), çështjen e Qipros dhe mbështetjen e saj të supozuar për grupet xhihadiste islamike në Siri.

Pavarësisht se nuk është një Shtet Palë në Statutin e Romës, Turqia ka monitoruar nga afër aktivitetet e ICC. Zyrtarët turq marrin pjesë në mbledhjet vjetore të Asamblesë së Shteteve Palë, të mbajtura në Hagë ose Nju Jork, për të qenë të informuar mbi aktivitetet e ICC-së.

Pse është i rëndësishëm vendimi i ICC për Erdoganin?

Pas pushtimit rus të Ukrainës, atmosfera globale e ndau botën në dy blloqe: vendet demokratike të bashkuara për të mbrojtur rendin ndërkombëtar të bazuar në rregulla dhe regjimet autokratike që mbështesin Rusinë. Vendimi i fundit i ICC-së në lidhje me Putinin mund ta përkeqësojë më tej këtë polarizim. Vetëm pas vendimit të ICC-së, udhëtimi i udhëheqësit kinez Xi Jinping në Rusi dhe sfida e tyre e përbashkët ndaj rendit ndërkombëtar të bazuar në rregulla gjatë vizitës, së bashku me pohimin e tyre se bota po evoluon në një strukturë shumëpolare, mund të intensifikojë luftën midis blloqeve. Si një anëtare e NATO-s, administratës së Erdoganit mund t'i duhet të rivlerësojë marrëdhëniet e saj me Rusinë në këtë mjedis.

Megjithatë, Erdogan ka nevojë për mbështetjen e Putinit për të pasur sukses në zgjedhjet e ardhshme parlamentare dhe presidenciale të 14 majit. I vetëdijshëm për pragmatizmin e Erdoganit në marrëdhëniet dypalëshe, Putin mund të vizitojë Turqinë para zgjedhjeve për të parandaluar çdo ndryshim të politikës paszgjedhore ndaj Rusisë. Kjo do ta vendoste administratën e Erdoganit në një pozitë të vështirë pasi ajo do të presë një president që i nënshtrohet një urdhër-arresti të ICC-së. Kjo situatë mund të çojë në një pikë të re thyerjeje në marrëdhëniet e Erdoganit me NATO-n dhe BE-në. Për momentin, gjithçka që mund të bëjë Erdogan është të lutet që Putini të mos bëjë një vizitë të tillë në Turqi, pasi Putini posedon prova të rëndësishme në lidhje me mbështetjen e dhënë për organizatat radikale terroriste në Siri, gjë që mund të çojë në gjykimin e Erdoganit nga GJNP.

* Fatih Yurtsever është një ish-oficer detar në Forcat e Armatosura Turke. Ai përdor një pseudonim për arsye sigurie.

 

putin erdogan